Một số vấn đề về thành phần và đặc điểm Sericit

32(4), 318-325  
T¹p chÝ C¸c khoa häc vÒ tr¸i ®Êt  
12-2010  
Mét sè vÊn ®Ò vÒ thµnh phÇn  
vµ ®Æc ®iÓm sericit  
HOµNG THÞ MINH TH¶O, NGUYÔN V¡N H¹NH,  
§µO DUY ANH, NGUYÔN THANH LAN  
nhá. Trong nhiÒu tµi liÖu nghiªn cøu kh¸c sericit  
còng ®îc biÕt ®Õn víi kh¸i niÖm t¬ng tù, nh−  
TrÇn Träng HuÖ vµ KiÒu Quý Nam ®· nhËn ®Þnh  
sericit lµ d¹ng thï h×nh Èn tinh cña muscovit vµ cã  
cïng mét c«ng thøc hãa häc víi muscovit [10].  
I. Më ®Çu  
§îc biÕt ®Õn nhmét kho¸ng chÊt thuéc nhãm  
mica - mét mÆt hµng th¬ng m¹i tõ hµng tr¨m n¨m  
nay [4] - sericit còng ®îc sö dông trong rÊt nhiÒu  
ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c nhau nhs¬n vµ vËt liÖu  
phñ, giÊy, cao su, chÊt dÎo, x©y dùng, hãa mü phÈm...  
trong ®ã sericit ®îc sö dông nhmét chÊt ®én hoÆc  
chÊt lµm tr¬ng në víi c¸c tÝnh n¨ng ®Æc biÖt vµ  
vît tréi so víi c¸c kho¸ng chÊt kh¸c [3, 4, 8, 30].  
Tuy nhiªn, danh ph¸p "sericit" vÉn tån t¹i c¸c c¸ch  
hiÓu kh¸c nhau trong c¸c v¨n liÖu. Mét trong c¸c lý  
do dÉn ®Õn sù kh«ng thèng nhÊt ®ã lµ sericit cã kÝch  
thíc h¹t rÊt nhá, rÊt khã t¸ch riªng c¸c kho¸ng vËt  
®Ó nghiªn cøu cô thÓ vµ chi tiÕt vÒ thµnh phÇn hãa  
häc vµ cÊu tróc. Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu trùc  
tiÕp b»ng c¸c ph¬ng ph¸p hiÖn ®¹i vÒ mét sè mÉu  
kho¸ng chÊt sericit bao gåm mÉu sericit S¬n B×nh  
(Hµ TÜnh, ViÖt Nam) vµ Nabeyama vµ Iwaya (NhËt  
B¶n) còng nhtæng hîp vµ ph©n tÝch nhiÒu nguån  
tµi liÖu kh¸c nhau, chóng t«i nhËn thÊy cÇn ph¶i  
lµm râ c©u hái "sericit lµ g× ?". §ång thêi, thµnh  
phÇn kho¸ng vËt chÝnh vµ c¸c ®Æc ®iÓm cña sericit  
còng ®îc tr×nh bÇy.  
NhiÒu v¨n liÖu níc ngoµi còng ®Ò cËp ®Õn  
sericit nhmét kho¸ng vËt (mineral) thuéc nhãm  
mica [16, 19], hoÆc cô thÓ h¬n lµ cã thµnh phÇn  
trung gian gi÷a muscovit vµ illit [12].  
MÆc dï tån t¹i sù kh«ng râ rµng nãi trªn, nhng  
c¸c tµi liÖu ®Òu thèng nhÊt m« t¶ sericit víi c¸c ®Æc  
tÝnh nhmÇu s¾c s¸ng mÇu, vÈy nhá ®Õn rÊt nhá,  
cÊu tróc Èn tinh [9,10, 23, 26]. C¸c tÝnh chÊt nµy gÇn  
víi muscovit h¬n biotit. NhvËy, gi÷a kh¸i niÖm  
"sericit", danh ph¸p vµ ph©n lo¹i mica ®· ®îc phª  
chuÈn, sericit lµ tËp hîp c¸c kho¸ng vËt víi thµnh  
phÇn chñ yÕu lµ kho¸ng vËt nµo ?  
III. PH¦¥NG PH¸P NGHI£N CøU  
1. MÉu nghiªn cøu  
Nghiªn cøu sö dông lo¹i quÆng sericit cña ViÖt  
Nam lµ sericit vïng S¬n B×nh - Hµ TÜnh.  
II. NH÷NG KH¸I NIÖM VÒ SERICIT  
Khu vùc má kho¸ng sericit S¬n B×nh thuéc huyÖn  
H¬ng S¬n, tØnh Hµ TÜnh. §íi kho¸ng hãa kÐo dµi  
theo híng t©y b¾c - ®«ng nam, dµi h¬n 4.000 m,  
réng tõ 50 ®Õn 150 m, bao gåm 9 th©n kho¸ng vµ  
liªn quan tíi trÇm tÝch lôc nguyªn - phun trµo hÖ  
tÇng §ång TrÇu (T2a ®t). §©y lµ tô kho¸ng sericit  
®îc ®¸nh gi¸ cã tiÒm n¨ng nhÊt hiÖn nay [6].  
Sericit (sericite) ®îc HiÖp héi Kho¸ng vËt häc  
ThÕ giíi (International Mineralogical Association)  
phª chuÈn n¨m 1998 trong hÖ thèng danh ph¸p mica  
lµ"tËp hîp h¹t mÞn c¸c kho¸ng vËt d¹ng mica" vµ  
kh«ng ph¶i lµ mét tªn gäi cho kho¸ng vËt nµo thuéc  
nhãm mica [22]. P. Schroeder [24] còng nhÊn m¹nh  
sericit kh«ng ph¶i lµ mét tªn kho¸ng vËt. Tuy nhiªn,  
trong c¸c v¨n liÖu c¶ trong níc vµ níc ngoµi, sericit  
thêng bÞ nhÇm lÉn lµ mét kho¸ng vËt thuéc nhãm  
mica vµ lµ d¹ng Èn tinh cña muscovit.  
QuÆng th« sericit S¬n B×nh cã mÇu tr¾ng, mê,  
tr¬n vµ mÞn (h×nh 1). Ngoµi thùc ®Þa, nhiÒu khi sericit  
bÞ nhÇm lÉn víi kaolin ; tuy nhiªn, cã thÓ dùa vµo ®Æc  
®iÓm sericit cho c¶m gi¸c sê tr¬n t¬ng tù nhtalc  
vµ ¸nh lôa ®Æc trng ®Ó ph©n biÖt sericit vµ kaolin.  
Ngoµi thµnh phÇn kho¸ng vËt chÝnh, quÆng sericit  
S¬n B×nh cßn bao gåm c¸c kho¸ng vËt pyrophylit,  
Trong gi¸o tr×nh "Kho¸ng vËt häc" cña §ç ThÞ  
V©n Thanh vµ TrÞnh H©n [26], sericit (xerixit) ®îc  
m« t¶ lµ biÕn thÓ cña muscovit, s¸ng mÇu, tinh thÓ  
318