Bài giảng Tư tưởng Hồ Chí Minh (Mới)

BÀI GIẢNG

TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH

1

Chương 1

Định nghĩa, đối tượng, phương pháp nghiên cứu tư tưởng

Hồ Chí Minh; nguồn gốc, quá trình hình thành và phát

triển tư tưởng Hồ Chí Minh

I. Định nghĩa, đối tượng, phương pháp nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh

và ý nghĩa của việc học tập, nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh.

1. Định nghĩa và hệ thống tư tưởng Hồ Chí Minh

a. Định nghĩa

Giáo trình chuẩn quốc gia môn Tư tưởng Hồ Chí Minh đã nêu rõ: Tư

tưởng Hồ Chí Minh là một hệ thống quan điểm toàn diện và sâu sắc về những

vấn đề cơ bản của cách mạng Việt Nam từ cách mạng dân tộc dân chủ nhân

dân đến cách mạng xã hội chủ nghĩa, là kết quả của sự vận dụng sáng tạo và

phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin vào điều kiện cụ thể của Việt Nam, đồng thời

là sự kết tinh tinh hoa văn hoá dân tộc và trí tuệ thời đại nhằm giải phóng dân

tộc, giải phóng giai cấp và giải phóng con người.

Cho đến nay, đây là khái niệm đầy đủ, đúng đắn nhất về tư tưởng Hồ Chí

Minh vì:

- Khái niệm đã phản ánh được nội dung cơ bản của tư tưởng Hồ Chí Minh. Đó

là một hệ thống quan điểm toàn diện và sâu sắc của Người về những vấn đề cơ

bản của cách mạng nước ta từ cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân đến cách

mạng xã hội chủ nghĩa.

- Khái niệm đã nêu lên được những nguồn gốc cơ bản hình thành nên tư tưởng

Hồ Chí Minh. Đó là việc Hồ Chí Minh đã tiếp thu, vận dụng và phát triển sáng

tạo tinh hoa văn hóa dân tộc, kho tàng tri thức của nhân loại, đặc biệt là chủ

nghĩa Mác - lênin vào điều kiện cụ thể của Việt Nam. Trên cơ sở đó Người đã

xây dựng nên hệ thống quan điểm có vai trò chỉ đạo đối với cách mạng Việt

Nam.

- Khái niệm đã phản ánh được mục đích của tư tưởng Hồ Chí Minh. Mục đích

mà cả cuộc đời Người theo đuổi, tư tưởng của Người hướng tới là giải phóng

dân tộc, giải phóng giai cấp và giải phóng con người.

b. Hệ thống tư tưởng Hồ Chí Minh

2

Tư tưởng Hồ Chí Minh là một hệ thống đồ sộ, bao quát trên nhiều lĩnh

của đời sống xã hội. Dưới đây là những nội dung liên quan đến những vấn đề

cơ bản nhất của cách mạng Việt nam:

- Tư tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề dân tộc và cách mạng giải phóng dân tộc.

- Tư tưởng Hồ Chí Minh về CNXH và con đường quá độ lên CNXH ở VN.

- Tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng Cộng sản, về xây dựng Nhà nước của dân, do

dân, vì dân.

- Tư tưởng Hồ Chí Minh về đại đoàn kết dân tộc, kết hợp sức mạnh dân tộc với

sức mạnh thời đại.

- Tư tưởng hồ Chí Minh về đạo đức, nhân văn, văn hoá.

Trong hệ thống tư tưởng Hồ Chí Minh, các nội dung trên có quan hệ chặt

chẽ với nhau.

2. Đối tượng, phương pháp nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh

a. Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu môn tư tưởng Hồ Chí Minh là toàn bộ tư tưởng Hồ

Chí Minh. Để hiểu đầy đủ tư tưởng của Người cần nghiên cứu:

- Điều kiện lịch sử - xã hội, nguồn gốc, quá trình hình thành và phát triển tư

tưởng của Người.

- Những nội dung tư tưởng cấu thành hệ thống quan điểm toàn diện và sâu sắc

của Người về những vấn đề cơ bản của cách mạng Việt Nam.

- Đạo đức, phương pháp và phong cách Hồ Chí Minh.

- Vị trí tư tưởng Hồ Chí Minh và sự vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong thực

tiễn cách mạng Việt Nam.

2. Phương pháp nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh

Nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh cần quán triệt phương pháp luận

nghiên cứu vĩ nhân, nhà tư tưởng:

+ Phải có quan điểm khách quan, tức là phải xuất phát từ văn kiện, tác phẩm

của Hồ Chí Minh, từ những tư liệu, sự kiện lịch sử chính xác liên quan đến cuộc

đời và sự nghiệp của Người; phải có quan điểm toàn diện, quan điểm hệ thống,

tức là phải nghiên cứu đầy đủ các nội dung của tư tưởng Hồ Chí Minh, tìm hiểu

mối liên hệ, sự thống nhất giữa các nội dung tư tưởng ấy; phải nghiên cứu sự

3

tác động qua lại giữa tư tưởng Hồ Chí Minh với sự vận động và phát triển của

cách mạng Việt Nam.

+ Phải sử dụng phương pháp Hồ Chí Minh. Tức là phải nghiên cứu tư tưởng

của Người trong tính thống nhất giữa nói và viết, ngôn ngữ và hành động, giữa

tư tưởng với đạo đức, phương pháp và phong cách.

+ Phải sử dụng các thao tác phân tích và tổng hợp, trừu tượng hoá, khái quát

hoá, so sánh, đối chiếu,v.v..

3. Ý nghĩa của việc học tập, nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh

- Tại sao ta cần phải học tập, nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh?

- Đỗi với mỗi người, việc học tập, nghiên cứu tư tưởng có ý nghĩa như thế nào?

II. Điều kiện lịch sử - xã hội, nguồn gốc, quá trình hình thành và phát triển

tư tưởng Hồ Chí Minh.

1. Điều kiện lịch sử - xã hội

a. Xã hội Việt Nam cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX

- Trước khi thực dân Pháp xâm lược Việt Nam là một quốc gia như thế nào?

- Thực dân Pháp xâm lược nước ta từ khi nào? Đến khi nào thì chúng áp đặt

được ách thống trị trên đất nước ta?Dưới ách thống trị của thực dân Pháp nền

kinh tế - xã hội Việt Nam đã có những chuyển biến như thế nào?

- Nhân dân Việt Nam đã chống lại ách thống trị của thực dân Pháp như thế

nào? Các phong trào yêu nước chủ yếu diễn ra theo các hệ tư tưởng nào? Điểm

chung của các phong trào yêu nước này là gì? Tại sao các phong trào yêu nước

này đều thất bại? Yêu cầu bức xúc mà lịch sử dân tộc cuối thế kỷ XIX đầu thế

kỷ XX đặt ra là gì?

b. Gia đình và quê hương Hồ Chí Minh

- Hồ Chí Minh sinh ra trong một gia đình như thế nào? Người đã được kế thừa

những phẩm chất gì từ người cha và người mẹ của mình?

- Giới thiệu khái quát về quê hương Hồ Chí Minh? Quê hương đã góp phần hun

đúc nên ở Hồ Chí Minh nhũng phẩm chất gì?

c. Thời đại

Nêu những đặc điểm lớn của thời đại tác động đến việc tìm và lựa chọn con

đường cứu nước của lãnh tụ Hồ Chí Minh trong những năm cuối thế kỷ XIX

đầu thế kỷ XX?

4

2. Nguồn gốc hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh

a. Tư tưởng và văn hóa truyền thống Việt Nam

- Trong hàng ngàn năm lịch sử dựng nước và dữ nước, dân tộc Việt Nam đã tạo

dựng được một nền văn hóa như thế nào? Nêu những truyền thống văn hóa tiêu

biểu nhất tác động đến Hồ Chí Minh?

- Tư tưởng và văn hóa truyền thống Việt Nam đã tác động đến Hồ Chí Minh

như thế nào? Có vị trí thế nào trong sự hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh?

b. Tinh hoa văn hóa nhân loại

- Những bộ phận tư tưởng và văn hóa nhân loại nào tác động mạnh đến sự hình

thành tư tưởng Hồ Chí Minh? Hồ Chí Minh đã kế thừa những nguồn tư tưởng

và văn hóa đó theo tinh thần nào?

- Nêu các nguồn tư tưởng và văn hóa phương Đông cơ bản tác động đế sự hình

thành tư tưởng Hồ Chí Minh?

- Nêu các nguồn tư tưởng và văn hóa phương Tây cơ bản ảnh hưởng tới Hồ Chí

Minh?

c. Chủ nghĩa Mác – Lênin: Cơ sở thế giới quan và phương pháp luận của

tư tưởng Hồ Chí Minh

- Chủ nghĩa Mác – Lênin là một bộ phận của văn hóa nhân loại, nhưng là bộ

phận tinh túy nhất, mang tính cách mạng triệt để, tính khoa học sâu sắc. Đây

cũng là nguồn tư tưởng, lý luận quyết định bước phát triển về chất của tư tưởng

Hồ Chí Minh.

- Chủ nghĩa Mác – Lênin là nguồn tư tưởng lý luận quyết định bước phát triển

về chất của tư tưởng Hồ Chí Minh vì:

+ Chỉ khi đến với chủ nghĩa Mác – Lênin, Hồ Chí Minh mới tìm thấy con

đường cứu nước đúng đắn cho dân tộc – con đường giải phóng dân tộc theo

cách mạng vô sản.

+ Trên cơ sở lý luận và phương pháp luận Mác – Lênin, Hồ Chí Minh đã từng

bước xây dựng nên hệ thống quan điểm toàn diện và sâu sắc của mình về những

vấn đề cơ bản của cách mạng Việt Nam.

+ Thế giới quan và phương pháp luận Mác – Lênin đã giúp Hồ Chí Minh hấp

thụ và chuyển hóa được những nhân tố tiến bộ và tích cực của truyền thống văn

hóa dân tộc, tinh hoa văn hóa của nhân loại thành trí tuệ của bản thân; giúp

5

Người phân tích và tổng kết đúng đắn thực tiễn trong nước và thế giới. Đây là

những cơ sở quan trọng giúp Người đề ra những chiến lược và sách lược đúng

đắn cho cách mạng Việt Nam.

→ Tư tưởng Hồ Chí Minh nằm trong hệ tư tưởng Mác – Lênin và chủ nghĩa

Mác – Lênin là nguồn gốc chủ yếu nhất của tư tưởng Hồ Chí Minh.

d. Nhân tố chủ quan thuộc về phẩm chất và năng lực Hồ Chí Minh

- Nhân tố chủ quan Hồ Chí Minh có vai trò như thế nào trong sự hình thành tư

tưởng Hồ Chí Minh? Nói đến nhân tố chủ quan Hồ Chí Minh là nói đến những

yếu tố nào?

- Nêu những năng lực và phẩm chất tiêu biểu của Hồ Chí Minh? Những năng

lực và phẩm chất này đã được rèn luyện và phát huy như thế nào? Chúng đã

giúp ích gì cho Người trong việc xây dựng tư tưởng của mình?

Tư tưởng Hồ Chí Minh được hình thành trên cơ sở thực tiễn cách mạng

Việt Nam và thế giới cuôí thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX, truyền thống văn hóa dân

tộc, tinh hoa văn hóa nhân loại, chủ nghĩa Mác - Lênin và thông qua lăng kính

chủ quan của Hồ Chí Minh. Một cách biện chứng, sau khi ra đời tư tưởng của

Người đã đáp ứng được đòi hỏi bức xúc của thực tiễn cách mạng Việt Nam, góp

phần đưa truyền thống văn hóa dân tộc, tinh hoa văn hóa nhân loại, chủ nghĩa

Mác - Lênin phát triển lên một tầm cao mới.

3. Quá trình hình thành và phát triển của tư tưởng Hồ Chí Minh

Tư tưởng Hồ Chí Minh là một hệ thống quan điểm của Người về những

vấn đề cơ bản của cách mạng Việt Nam. Tư tưởng đó không phải hình thành

ngay một lúc mà đã trải qua một quá trình tìm tòi, xác lập, phát triển và hoàn

thiện, gắn liền với quá trình phát triển, lớn mạnh của Đảng ta và cách mạng

Việt Nam. Quá trình hình thành và phát triển của tư tưởng Hồ Chí Minh có thể

chia làm năm giai đoạn, gồm:

a. Từ 1890 – 1911: Giai đoạn hình thành tư tưởng yêu nước và chí

hướng cách mạng của Hồ Chí Minh.

Ở giai đoạn này, Hồ Chí Minh đã kế thừa những truyền thống văn hoá tốt

đẹp của gia đình, quê hương, đất nước, tiếp thu quốc ngữ, Hán văn và Pháp văn.

Người đã lớn lên và sống trong nỗi đau của người dân mất nước, chứng kiến nỗi

thống khổ mà nhân dân ta phải chịu đựng, những tội ác ghê tởm mà thực dân

6

Pháp đã gây ra đối với đồng bào ta. Từ đó hình thành nên ở Người tư tưởng yêu

nước, thương dân sâu sắc, vốn văn hoá phong phú và chí hướng ra đi tìm con

đường cứu nước, cứu dân.

b. Từ 1911 – 1920: Giai đoạn tìm tòi, khảo nghiệm đường lối cứu nước

mới.

Ngày 5 tháng 6 năm 1911, Hồ Chí Minh ra đi tìm đường cứu nước. Đầu

tiên Người đến Pháp, tiếp đó, Người đến nhiều nước ở châu Phi, châu Mỹ và

châu Âu, sống và hoạt động với những người bị áp bức ở các thuộc địa, những

người làm thuê ở các nước phương Tây, khảo sát cách mạng Pháp, cách mạng

Mỹ, tham gia Đảng Xã hội Pháp, tìm hiểu về Cách mạng Tháng Mười Nga.

Tháng 7 năm 1920, Người được đọc Sơ thảo lần thứ nhất những luận cương về

vấn đề dân tộc và thuộc địa của Lênin. Tác phẩm này đã giúp Người tìm thấy

con đường cứu nước đúng đắn cho dân tộc - Con đường giải phóng dân tộc theo

cách mạng vô sản. Tháng 12 năm 1920, tại Đại hội Tua, Người đã bỏ phiếu tán

thành việc thành lập Đảng Cộng sản Pháp, tán thành việc Đảng Cộng sản Pháp

gia nhập Quốc tế Cộng sản. Sự kiện này khẳng định: Người đã lựa chọn dứt

khoát con đường giải phóng dân tộc theo cách mạng vô sản, Người đã từ thấm

nhuần chủ nghĩa dân tộc tiến lên giác ngộ chủ nghĩa Mác - Lênin, từ một chiến

sĩ chống chủ nghĩa thực dân trở thành một chiến sĩ cộng sản.

c. Từ 1920 – 1930: Giai đoạn hình thành cơ bản tư tưởng Hồ Chí Minh

về con đường cách mạng Việt Nam.

Đây là giai đoạn Hồ Chí Minh hoạt động lý luận và thực tiễn trên địa bàn

Pháp (1921 – 1923), Liên Xô (1923 – 1924), Trung Quốc (1924 – 1927), Thái

Lan (1928 – 1929)…Trong giai đoạn này, tư tưởng Hồ Chí Minh về cách mạng

Việt Nam đã được hình thành về cơ bản. Những công trình như Bản án chế độ

thực dân Pháp (1925), Đường Kách mệnh (1927) và những bài viết của Người

trong thời kì này đã thể hiện những quan điểm lớn, sáng tạo về con đường cách

mạng Việt Nam. Có thể tóm tắt nội dung chính của những quan điểm đó như

sau:

- Cách mạng giải phóng dân tộc trong thời đại mới phải đi theo con

đường cách mạng vô sản.

7

- Cách mạng giải phóng dân tộc ở thuộc địa và cách mạng vô sản ở chính

quốc có mối quan hệ mật thiết với nhau. Cách mạng thuộc địa không lệ thuộc

vào cách mạng ở chính quốc mà có tính chủ động và có khả năng giành thắng

lợi trước cách mạng ở chính quốc.

- Cách mạng thuộc địa trước hết là một cuộc “dân tộc cách mệnh”, đánh

đuổi thực dân, giành lại độc lập, tự do cho các dân tộc thuộc địa.

- Cách mạng giải phóng dân tộc là việc chung của cả dân chúng, phải xây

dựng khối đại đoàn kết toàn dân trên nền tảng liên minh công nông.

- Cách mạng muốn thành công trước hết phải có đảng cách mạng lãnh

đạo. Đảng có vững cách mạng mới thành công, cũng như người cầm lái có vững

thuyền mới chạy. Đảng muốn vững phải lấy chủ nghĩa Mác – Lênin làm cốt.

- Phương pháp đấu tranh cách mạng là bằng bạo lực của quần chúng và

có thể bằng phương thức khởi nghĩa dân tộc.

d. Từ 1930 – 1945: Giai đoạn vượt qua thử thách, kiên trì con đường đã

xác định cho cách mạng Việt Nam, nêu cao tư tưởng độc lập, tự do và quyền

dân tộc cơ bản.

Trên cơ sở tư tưởng về con đường cách mạng Việt Nam đã được hình

thành về cơ bản, Hồ Chí Minh đã thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam, xây dựng

Cương lĩnh chính trị, đề ra đường lối đúng đắn và tổ chức quần chúng đấu

tranh. Đáng tiếc là trong những năm đầu sau khi Đảng ta ra đời, nhiều quan

điểm đúng đắn của Người đã không được thực hiện, bản thân Người đã phải

trải qua những thử thách ngiệt ngã. Dù vậy, Người vẫn kiên trì giữ vững quan

điểm cách mạng của mình, vượt qua khó khăn, thử thách, phát triển chiến lược

cách mạng giải phóng dân tộc, nêu cao tư tưởng độc lập, tự do, dẫn đến thắng

lợi của cuộc Cách mạng Tháng Tám năm 1945, nước Việt Nam Dân chủ Cộng

hoà ra đời. Bản Tuyên ngôn độc lập mà Người đã đọc vào ngày 2 tháng 9 năm

1945 khẳng định tất cả các dân tộc trên thế giới đều sinh ra có quyền độc lập, tự

do, bình đẳng.

đ. Từ 1945 – 1969: Giai đoạn phát triển và thắng lợi của tư tưởng Hồ

Chí Minh.

Đây là giai đoạn Hồ Chí Minh cùng Đảng ta lãnh đạo nhân dân vừa tiến

hành cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, vừa xây dựng chế độ dân chủ

8

nhân dân (1945 – 1954); tiến hành cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ, cứu

nước và xây dựng CNXH ở miền Bắc. Giai đoạn này tư tưởng Hồ Chí Minh có

bước phát triển mới, trong đó nổi bật là các nội dung lớn sau:

- Tư tưởng kết hợp kháng chiến với kiến quốc, tiến hành kháng chiến kết

hợp với xây dựng chế độ dân chủ nhân dân.

- Tư tưởng tiến hành đồng thời hai chiến lược cách mạng, đó là cách

mạng XHCN ở miền Bắc và cách mạng giải phóng dân tộc ở miền Nam nhằm

mục tiêu chung trước mắt là giải phóng miền Nam, thống nhất Tổ quốc, sau đó

sẽ đưa cả nước quá độ lên CNXH.

- Tư tưởng chiến tranh nhân dân toàn dân, toàn diện, lâu dài, dựa vào sức

mình là chính.

- Tư tưởng dân chủ, xây dựng Nhà nước của dân, do dân, vì dân.

- Tư tưởng về xây dựng Đảng cầm quyền v.v…

Đây còn là giai đoạn mở ra những thắng lợi của tư tưởng Hồ Chí Minh.

Nổi bật là thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945; tiếp đến là thắng lợi

của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, đế quốc Mỹ; ngày nay tư tưởng của

Người tiếp tục dẫn dắt nhân dân ta thành công trong sự nghiệp đổi mới.

Câu hỏi ôn tập, thảo luận:

1. Trình bày điều kiện lịch sử xã hội, nguồn gốc hình thành tư tưởng Hồ Chí

Minh. Trong các nguồn gốc đó, nguồn gốc nào quyết định bước phát triển về

chất của tư tưởng Hồ Chí Minh? Tại sao?

2. Trình bày các giai đoạn hình thành và phát triển của tư tưởng Hồ Chí

Minh. Trong những giai đoạn đó, giai đoạn nào tư tưởng Hồ Chí Minh có ý

nghĩa vạch đường đi cho cách mạng Việt Nam? Hãy chứng minh.

9

Chương 2

Tư tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề dân tộc và cách mạng

giải phóng dân tộc

I. Tư tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề dân tộc

Theo các nhà kinh điển Mác – Lênin, dân tộc là sản phẩm của quá trình

phát triển lâu dài của lịch sử. Trước dân tộc là những hình thức cộng đồng

người như thị tộc, bộ tộc, bộ lạc,v.v..Chỉ khi chủ nghĩa tư bản ra đời thì dân tộc

mới xuất hiện theo đúng nghĩa của nó.

Khi chủ nghĩa tư bản phát triển từ giai đoạn tự do cạnh tranh sang giai

đoạn đế quốc chủ nghĩa thì vấn đề dân tộc thuộc địa xuất hiện và phát triển gay

gắt đòi hỏi phải được giải quyết. Lênin cho rằng chỉ có cách mạng vô sản và

chủ nghĩa xã hội trên cơ sở thủ tiêu ách áp bức giai cấp và áp bức dân tộc mới

tạo điều kiện để giải phóng cho các dân tộc thuộc địa, giúp cho các dân tộc

thuộc địa thực hiện quyền dân tộc tự quyết và các quyền thiêng liêng khác.

Trên cơ sở quan điểm của các nhà kinh điển Mác - Lênin về vấn đề dân

tộc, căn cứ vào tình hình thực tiễn Việt Nam và các thuộc địa khác, Hồ Chí

Minh đã xây dựng nên một hệ thống luận điểm độc đáo, sáng tạo về vấn đề dân

tộc thuộc địa. Các luận điểm đó như sau:

1. Độc lập, tự do là quyền thiêng liêng, bất khả xâm phạm của tất cả các

dân tộc.

- Độc lập cho dân tộc, tự do cho đồng bào là một tư tưởng lớn, chi phối

cuộc đời và sự nghiệp Hồ Chí Minh.

- Nền độc lập tự do mà Hồ Chí Minh hướng đến phải là một nền độc lập,

tự do hoàn toàn và thật sự, thể hiện ở:

+ Chủ quyền quốc gia, toàn vẹn lãnh thổ.

+ Trên tất cả các mặt kinh tế, chính trị, văn hoá, quân sự, ngoại giao,v.v..

+ Phải gắn liền với việc đem lại cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc cho

nhân dân.

- Khi đã xác định độc lập, tự do là quyền thiêng liêng vô giá thì theo Hồ

Chí Minh các dân tộc phải bằng mọi giá để giành lại và bảo vệ các quyền ấy.

10

→ Tóm lại, không có gì quý hơn độc lập tự do không chỉ là tư tưởng cách

mạng mà còn là lẽ sống của Hồ Chí Minh. Đó là lý do chiến đấu, là nguồn sức

mạnh làm nên chiến thắng của sự nghiệp đấu tranh vì độc lập tự do của Việt

Nam, đồng thời cũng là nguồn động viên đối với các dân tộc bị áp bức trên toàn

thế giới.

2. Ở các nước đang đấu tranh giành độc lập chủ nghĩa dân tộc chân chính

là một động lực lớn.

- Chủ nghĩa dân tộc trong tư tưởng Hồ Chí Minh thực chất là chủ nghĩa

yêu nước và tinh thần dân tộc chân chính. Nó khác hẳn về chất so với chủ nghĩa

dân tộc sô vanh, vị kỷ của giai cấp tư sản đã bị lịch sử lên án.

- Xuất phát từ sự phân tích quan hệ giai cấp trong xã hội thuộc địa, chứng

kiến tinh thần đấu tranh quyết liệt của nhân dân các thuộc địa chống lại ách

thống trị của chủ nghĩa tư bản thực dân phương Tây, nhận thức sâu sắc sức

mạnh của chủ nghĩa dân tộc chân chính trong lịch sử đấu tranh dựng nước và dữ

nước của dân tộc ta, Hồ Chí Minh đi đến khẳng định ở các nước đang đấu tranh

giành độc lập chủ nghĩa dân tộc chân chính là một động lực lớn.

- Khi đã xác định chủ nghĩa dân tộc chân chính là một động lực lớn, Hồ

Chí Minh yêu cầu Quốc tế Cộng sản và các đảng cộng sản phải nắm lấy và phát

huy ngọn cờ dân tộc, không để ngọn cờ dân tộc rơi vào tay giai cấp nào khác.

3. Kết hợp nhuần nhuyễn dân tộc với giai cấp, độc lập dân tộc với chủ

nghĩa xã hội, chủ nghĩa yêu nước với chủ nghĩa quốc tế.

- Kết hợp nhuần nhuyễn dân tộc với giai cấp. Để phát huy sức mạnh của

chủ nghĩa dân tộc, giải quyết vấn đề dân tộc một cách triệt để, việc kết hợp

nhuần nhuyễn dân tộc với giai cấp có một ý nghĩa hết sức quan trọng.

Trước Hồ Chí Minh, các nhà kinh điển Mác – Lênin đã đưa ra quan điểm

về sự cần thiết phải kết hợp dân tộc với giai cấp. Tuy nhiên, xuất phát từ điều

kiện lịch sử cụ thể của các nước châu Âu, từ yêu cầu và mục tiêu của cách

mạng vô sản châu Âu, các ông đã nhấn mạnh hơn đến vấn đề giai cấp và đấu

tranh giai cấp, xem việc giải quyết vấn đề dân tộc ở thuộc địa phụ thuộc vào

việc giải quyết vấn đề giai cấp ở chính quốc.

11

Hồ Chí Minh đã vận dụng và phát triển sáng tạo quan điểm của các nhà

kinh điển Mác – Lênin về mối quan hệ giữa vấn đề dân tộc và vấn đề giai cấp.

Người cũng cho rằng giữa các vấn đề này có mối quan hệ chặt chẽ với nhau.

Tuy nhiên, xuất phát từ điều kiện lịch sử cụ thể của các thuộc địa, nơi mà mâu

thuẫn dân tộc đang là mâu thuẫn nổi lên hàng đầu, Hồ Chí Minh cho rằng vấn

đề dân tộc phải được ưu tiên giải quyết trước vấn đề giai cấp, có giải phóng

được dân tộc thì mới giải phóng được giai cấp công nhân và nhân dân lao động,

có độc lập dân tộc mới có địa bàn để tiến lên làm cách mạng xã hội chủ nghĩa.

- Kết hợp độc lập dân tộc với chủ nghĩa xã hội. Tư tưởng kết hợp độc lập

dân tộc với chủ nghĩa xã hội có ý nghĩa to lớn. Nó chính là phương hướng để

giải quyết vấn đề dân tộc thuộc địa một cách triệt để, gắn giải phóng dân tộc với

giải phóng giai cấp và giải phóng con người.

Tư tưởng Hồ Chí Minh về kết hợp độc lập dân tộc với chủ nghĩa xã hội

được hình thành bắt đầu từ khi Người đọc bản Sơ thảo lần thứ nhất những luận

cương về vấn đề dân tộc và thuộc địa của Lênin đăng trên tờ Humanité (Nhân

đạo) vào tháng 7 năm 1920. Tư tưởng đó được Người thể hiện tập trung trong

các tác phẩm Bản án chế độ thực dân Pháp, Đường Kách mệnh, Chính cương

vắn tắt của Đảng… Từ khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời, độc lập dân tộc

gắn liền với CNXH đã trở thành đường lối chiến lược xuyên suốt, chỉ đạo cách

mạng Việt Nam.

Tư tưởng kết hợp độc lập dân tộc với chủ nghĩa xã hội đã đáp ứng được

đòi hỏi khách quan của lịch sử dân tộc Việt Nam, thoả lòng mong mỏi của nhân

dân Việt Nam, được nhân dân ủng hộ và biến thành hành động cụ thể, đưa sự

nghiệp cách mạng nước ta đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác.

- Kết hợp chủ nghĩa yêu nước với chủ nghĩa quốc tế. Để chiến thắng chủ

nghĩa đế quốc khi chúng đã câu kết với nhau thành lực lượng phản động quốc

tế, các dân tộc thuộc địa phải đoàn kết với nhau và đoàn kết với giai cấp vô sản

ở các nước chính quốc. Kết hợp chủ nghĩa yêu nước với chủ nghĩa quốc tế vô

sản chính là cơ sở để xây dựng khối đoàn kết này.

Kế thừa chủ nghĩa yêu nước của dân tộc và quan điểm nêu cao tinh thần

quốc tế vô sản của chủ nghĩa Mác – Lênin, đồng thời nhận thức rõ sức mạnh

12

của chủ nghĩa đế quốc và sự câu kết lẫn nhau giữa các đế quốc trong việc xâm

chiếm, thống trị thuộc địa, Hồ Chí Minh cho rằng muốn giải quyết thành công

vấn đề dân tộc thuộc địa, các dân tộc thuộc địa và giai cấp vô sản ở các chính

quốc phải đoàn kết chặt chẽ với nhau, thực hành kết hợp chủ nghĩa yêu nước

với chủ nghĩa quốc tế vô sản. Bản thân Người là một tấm gương mẫu mực về sự

kết hợp này.

→ Tư tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề dân tộc vừa có tính cách mạng triệt

để vừa có tính khoa học sâu sắc. Trên cơ sở đó, Hồ Chí Minh đã xây dựng nên

những luận điểm cụ thể về cách mạng giải phóng dân tộc Việt Nam.

II. Tư tưởng Hồ Chí Minh về cách mạng giải phóng dân tộc

1. Cách mạng giải phóng dân tộc muốn giành được thắng lợi phải đi theo

con đường cách mạng vô sản.

- Khi còn ở trong nước, Người đã tìm hiểu các con đường cứu nước theo

hệ tư tưởng phong kiến và hệ tư tưởng tư sản. Người khâm phục tinh thần yêu

nước của các bậc tiền bối nhưng không tán thành các con đường của họ. Khi ra

nước ngoài tìm đường cứu nước, Người đã để tâm nghiên cứu nhiều cuộc cách

mạng lớn như cách mạng Pháp, cách mạng Mỹ. Người đánh giá cao tinh thần

cách mạng của nhân dân Pháp, nhân dân Mỹ nhưng cũng sớm thấy rõ các cuộc

cách mạng này là những cuộc cách mạng không đến nơi.

- Năm 1917, Cách mạng Tháng Mười Nga nổ ra và thắng lợi. Hồ Chí

Minh đã giành tình cảm đặc biệt cho cuộc cách mạng này. Tiếp đó, tháng 7 năm

1920, Người được đọc bản Sơ thảo lần thứ nhất những luận cương về vấn đề

dân tộc và thuộc địa của Lênin. Từ những sự kiện thực tiễn và lý luận quan

trọng này, Hồ Chí Minh đã tìm thấy con đường cứu nước đúng đắn cho dân tộc,

con đường giải phóng dân tộc theo cách mạng vô sản. Thực chất đây là con

đường độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, giải phóng dân tộc gắn

liền với giải phóng giai cấp và giải phóng con người.

- Luận điểm về giải phóng dân tộc theo cách mạng vô sản của Hồ Chí

Minh đã đáp ứng được đòi hỏi bức xúc của lịch sử dân tộc là phải giải quyết

triệt để mâu thuẫn dân tộc và mâu thuẫn giai cấp để đưa dân tộc thoát ra khỏi

xiềng xích nô lệ và đưa người lao động thoát ra khỏi mọi ách áp bức.

13

2. Cách mạng giải phóng dân tộc muốn thắng lợi phải do Đảng của giai cấp

công nhân lãnh đạo.

- Trước Hồ Chí Minh các bậc tiền bối ở trong nước đã nhận ra sự cần thiết

phải lập ra chính chính đảng chưa? Nếu có tại sao đảng do các ông thành lập

lại không thể lãnh đạo cách mạng Việt Nam đi đến thắng lợi?

- Hồ Chí Minh đã xác định đảng cách mạng có vai trò, vị trí như thế nào trong

sự nghiệp cách mạng?

- Theo Người để đưa cách mạng Việt Nam đi đến thành công thì đảng lãnh đạo

phải là đảng gì? Người yêu cầu đảng đó phải như thế nào?

3. Cách mạng giải phóng dân tộc là sự nghiệp đoàn kết của toàn dân trên

cơ sở liên minh công - nông và lao động trí óc.

- Theo Hồ Chí Minh lực lượng tham gia vào sự nghiệp giải phóng dân tộc gồm

những ai?

- Trong khối đại đoàn kết toàn dân Hồ Chí Minh xác định đâu là bộ phận nòng

cốt, bộ phận nền tảng?

4. Cách mạng giải phóng dân tộc cần được tiến hành chủ động, sáng tạo và

có khả năng giành thắng lợi trước cách mạng vô sản ở chính quốc.

Thực chất đây là luận điểm nói lên sự cần thiết phải liên minh, liên kết

giữa cách mạng giải phóng dân tộc ở các thuộc địa với cách mạng vô sản ở

chính quốc.

- Khi giải quyết mối quan hệ giữa cách mạng giải phóng dân tộc ở các

thuộc địa với cách mạng vô sản ở chính quốc, Quốc tế Cộng sản và nhiều đảng

cộng sản ở châu Âu đã có quan điểm xem thắng lợi của cách mạng ở thuộc địa

phụ thuộc hoàn toàn vào thắng lợi của cách mạng vô sản ở chính quốc. Quan

điểm đó đã làm giảm đi tính chủ động, sáng tạo của cách mạng thuộc địa.

- Hồ Chí Minh phê phán mạnh mẽ quan điểm này. Theo Người, giữa

cách mạng giải phóng dân tộc ở thuộc địa và cách mạng vô sản ở chính quốc có

mối quan hệ chặt chẽ với nhau, tác động qua lại lẫn nhau, nhưng quan hệ đó là

bình đẳng, chứ không phải quan hệ lệ thuộc hay chính phụ. Nhận thức được vai

trò, vị trí chiến lược của cách mạng thuộc địa và đánh giá đúng sức mạnh của

chủ nghĩa dân tộc ở các thuộc địa, Người còn đưa ra dự báo về khả năng cách

14

mạng giải phóng dân tộc ở thuộc địa có thể giành thắng lợi trước cách mạng vô

sản ở chính quốc.

- Khi đã chỉ ra tính chủ động, sáng tạo và khả năng giành thắng lợi trước

của cách mạng thuộc địa, Hồ Chí Minh đã yêu cầu Quốc tế Cộng sản và các

đảng cộng sản châu Âu phải quan tâm nhiều hơn đến cách mạng thuộc địa.

Đồng thời yêu cầu các dân tộc thuộc địa phải chủ động, sáng tạo trong cuộc đấu

tranh tự giải phóng mình, không ỷ lại, trông chờ cách mạng vô sản ở châu Âu.

5. Cách mạng giải phóng dân tộc phải được thực hiện bằng con đường cách

mạng bạo lực.

- Xuất phát từ cơ sở nào mà Hồ Chí Minh đi đến lựa chọn phương pháp bạo lực

cách mạng cho sự nghiệp giải phóng dân tộc Việt Nam?

- Phương pháp bạo lực cách mạng của Hồ Chí Minh có những đặc điểm cơ bản

gì?

→ Hồ Chí Minh đã vận dụng sáng tạo và phát triển học thuyết của Lênin

về cách mạng thuộc địa để xây dựng nên một hệ thống luận điểm mới mẻ về

cách mạng giải phóng dân tộc, bao gồm cả đường lối cách mạng, chính đảng

lãnh đạo, lực lượng cách mạng, sự liên minh, liên kết với lực lượng bên ngoài

và phương pháp cách mạng. Thắng lợi của Cách mạng tháng Tám và hai cuộc

kháng chiến chống thực dân Pháp, đế quốc Mỹ đã chứng minh hùng hồn tính

cách mạng và khoa học của tư tưởng Hồ Chí Minh về cách mạng giải phóng

dân tộc.

III. Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề dân tộc và cách mạng giải

phóng dân tộc trong công cuộc đổi mới hiện nay.

1. Khơi dậy sức mạnh của chủ nghĩa yêu nước và tinh thần dân tộc, nguồn

động lực mạnh mẽ để xây dựng và bảo vệ đất nước.

- Chủ nghĩa dân tộc có vai trò như thế nào trong lịch sử dựng nước và giữ nước

của dân tộc ta và đã được Bác Hồ phát huy như thế nào trong sự nghiệp giải

phóng dân tộc Việt Nam?

15

- Ngày nay chủ nghĩa dân tộc ấy có còn tồn tại không? Nếu còn thì tồn tại ở

đâu? Chúng ta cần phát huy chủ nghĩa dân tộc ấy vào việc gì?

2. Nhận thức và giải quyết vấn đề dân tộc trên quan điểm giai cấp.

- Vấn đề dân tộc và vấn đề giai cấp đặt ra trong thời kỳ Hồ Chí Minh sống là

gì? Người đã giải quyết mối quan hệ dân tộc và giai cấp trong cách mạng Việt

Nam như thế nào?

- Lợi ích dân tộc, lợi ích giai cấp hiện nay là gì? Đi theo con đường mà Đảng,

Bác Hồ và nhân dân đã lựa chọn, hiện nay đòi hỏi chúng ta phải kết hợp dân

tộc và giai cấp như thế nào?

Câu hỏi ôn tập, thảo luận:

1. Trình bày những luận điểm cơ bản của Hồ Chí Minh về vấn đề dân tộc?

Theo anh (chị) vấn đề dân tộc đặt ra hiện nay là gì? Có điểm gì giống và

khác so với vấn đề dân tộc đặt ra trong thời kỳ Hồ Chí Minh sống và hoạt

động? Giải quyết vấn đề dân tộc trong tình hình hiện nay theo anh (chị)

chúng ta phải làm gì?

2. Trình bày những luận điểm cơ bản của Hồ Chí Minh về cách mạng giải

phóng dân tộc? Bằng lý luận và thực tiễn hãy chứng minh rằng, luận điểm:

CMGPDT cần được tiến hành chủ động, sáng tạo và có khả năng giành thắng

lợi trước CMVS ở “chính quốc” là một sáng tạo lớn của Hồ Chí Minh?

16

Chương 3

Tư tưởng Hồ Chí Minh về chủ nghĩa xã hội

và con đường quá độ lên chủ nghĩa xã hội

ở Việt Nam

- Việt Nam hiện nay đã phải là nước xã hội chủ nghĩa với tính cách là một hình

thái kinh tế - xã hội phát triển đầy đủ chưa? Nếu chưa thì đang ở trong giai

đoạn nào của tiến trình đi lên chủ nghĩa xã hội?

- Sinh thời cái chi phối tâm trí, sức lực của Hồ Chí Minh nhiều nhất đã phải là

việc xây dựng chủ nghĩa xã hội chưa?

I. Tư tưởng Hồ Chí Minh về bản chất và mục tiêu của CNXH.

1. Con đường hình thành tư duy Hồ Chí Minh về CNXH ở Việt Nam.

- Các nhà kinh điển Mác – Lênin đã tiếp cận CNXH bằng cách nào?

- Hồ Chí Minh đã tiếp cận chủ nghĩa xã hội như thế nào?

→ Từ các cách tiếp cận khác nhau, Hồ Chí Minh đã đi đến khẳng định tính tất

yếu của sự lựa chọn chủ nghĩa xã hội và con đường quá độ lên chủ nghĩa xã hội

ở nước ta.

2. Quan niệm của Hồ Chí Minh về đặc trưng bản chất của CNXH.

Theo các nhà kinh điển Mác – Lênin, chủ nghĩa xã hội là một xã hội có

những đặc trưng cơ bản sau:

+ Xoá bỏ từng bước chế độ tư hữu tư bản chủ nghĩa, thiết lập chế độ sở hữu

công cộng, để giải phóng cho sức sản xuất phát triển.

+ Có một nền đại công nghiệp cơ khí với trình độ khoa học công nghệ hiện đại,

có khả năng cải tạo nông nghiệp, tạo ra năng suất lao động cao hơn chủ nghĩa tư

bản.

+ Thực hiện sản xuất có kế hoạch, tiến tới xoá bỏ hàng hoá, trao đổi tiền tệ

(Quan điểm này về sau đã được điều chỉnh trong chính sách kinh tế mới của

Lênin).

+ Thực hiện nguyên tắc phân phối theo lao động, thể hiện sự công bằng bình

đẳng về lao dộng và hưởng thụ.

17

+ Khắc phục dần sự khác biệt về giai cấp, giữa nông thôn và thành thị, giữa lao

động trí óc và lao động chân tay, tiến tới một xã hội tương đối thuần nhất về

giai cấp.

+ Giải phóng con người khỏi mọi áp bức, bóc lột, nâng cao trình độ tư tưởng và

văn hoá cho nhân dân, tạo điều kiện cho con người tận lực phát triển mọi khả

năng sẵn có của mình.

+ Sau khi đã đạt được những điều nói trên, khi giai cấp không còn nữa thì chức

năng chính trị của nhà nước sẽ tiêu vong,v.v..

Những đặc trưng mà các nhà kinh điển Mác – Lênin đưa ra như trên đến

nay có một số điểm không còn phù hợp nữa. Bản thân các ông cũng cho rằng

những đặc trưng bản chất của chủ nghĩa xã hội mà các ông đưa ra là dựa trên cơ

sở phân tích những điều kiện kinh tế - xã hội ở các nước tư bản Tây Âu phát

triển nhất vào cuối thế kỷ XIX. Để tránh cho những người đi sau không rơi vào

dập khuôn, giáo điều, trong Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản, khi nêu lên 10

biện pháp xây dựng và cải tạo xã hội chủ nghĩa, các ông đã căn dặn: “Trong

những nước khác nhau, những biện pháp ấy dĩ nhiên sẽ khác nhau rất nhiều”.

Nhiệm vụ của những người Mácxít là phải vận dụng sáng tạo và phát triển tư

tưởng của các ông cho phù hợp với điều kiện nước mình, thời đại mình.

Trên cơ sở kế thừa quan niệm của các nhà kinh điển Mác – Lênin về đặc

trưng bản chất của chủ nghĩa xã hội và phù hợp với điều kiện thực tế của Việt

Nam, tâm lý, tập quán, truyền thống văn hoá của người Việt Nam, Hồ Chí Minh

đã đưa ra quan niệm của mình về đặc trưng bản chất của CNXH như sau:

+ Chủ nghĩa xã hội là một chế độ xã hội do nhân dân làm chủ. Nó khác với các

chế độ xã hội trước ở chỗ quyền làm chủ trong xã hội xã hội chủ nghĩa thuộc về

đa số nhân dân, còn quyền làm chủ trong các xã hội trước thuộc về thiểu số giai

cấp thống trị.

+ Chủ nghĩa xã hội là một xã hội có nền kinh tế phát triển cao dựa trên lực

lượng sản xuất hiện đại và chế độ công hữu về các tư liệu sản xuất chủ yếu,

nhằm không ngừng nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân, trước

hết là nhân dân lao động.

+ Chủ nghĩa xã hội là một xã hội phát triển cao về văn hoá, đạo đức, trong đó

người với người là bạn bè, đồng chí, anh em, con người được giải phóng khỏi

18

áp bức, bóc lột, có cuộc sống vật chất và tinh thần phong phú, được tạo điều

kiện để phát triển hết khả năng sẵn có của mình.

+ Chủ nghĩa xã hội là một xã hội công bằng và hợp lý, làm nhiều hưởng nhiều,

làm ít hưởng ít, không làm thì không được hưởng; các dân tộc đều bình đẳng,

miền núi được giúp đỡ để tiến kịp miền xuôi, người già, trẻ em, người tàn tật

được quan tâm, chăm sóc.

+ Chủ nghĩa xã hội là công trình tập thể của quần chúng nhân dân, do nhân dân

tự xây dựng lấy, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản.

Tóm lại, trong tư duy Hồ Chí Minh, chủ nghĩa xã hội là một xã hội dân

giàu, nước mạnh, công bằng, dân chủ, đạo đức và văn minh, một chế độ xã hội

ưu việt nhất trong lịch sử, một xã hội tự do và nhân đạo phản ánh được khát

vọng thiết tha của loài người.

3. Quan niệm của Hồ Chí Minh về mục tiêu và động lực của chủ nghĩa xã

hội.

a. Quan niệm của Hồ Chí Minh về mục tiêu của chủ nghĩa xã hội. Giữa đặc

trưng bản chất và mục tiêu của chủ nghĩa xã hội có quan hệ với nhau như thế

nào? (Yêu cầu sinh viên tự tìm hiểu quan niệm của Hồ Chí Minh về mục tiêu

của chủ nghĩa xã hội. Đi sâu nghiên cứu mục tiêu trên các lĩnh vực chính trị,

kinh tế, văn hoá - xã hội, xây dựng con người).

b. Quan niệm của Hồ Chí Minh về động lực của chủ nghĩa xã hội

Động lực là tất cả những nhân tố, yếu tố thúc đẩy cho sự vật, hiện tượng

vận động và phát triển. Động lực của chủ nghĩa xã hội là tất cả những nhân tố,

yếu tố thúc đẩy sự vân động và phát triển của công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã

hội.

Hệ thống động lực thúc đẩy công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt

Nam trong tư tưởng Hồ Chí Minh rất phong phú và đa dạng, gồm nhiều yếu tố,

nhân tố như: điều kiện tự nhiên, vị trí địa lý thuận lợi; nguồn tài nguyên phong

phú, dồi dào; con người Việt Nam cần cù, dũng cảm, thông minh sáng tạo, có

truyền thống yêu nước, đoàn kết, nhân ái, có ý thức tự lực, tự

cường,v.v…Trong đó, quan trọng nhất, bao trùm lên tất cả là nguồn lực con

người. Các động lực khác muốn phát huy tác dụng đều phải thông qua con

người.

19

Nguồn lực con người đã được Hồ Chí Minh xem xét trên cả hai bình diện

cộng đồng và cá nhân:

- Để phát huy nguồn lực con bình diện cộng đồng, Hồ Chí Minh yêu cầu chúng

ta phải ra sức xây dựng và phát huy sức mạnh của khối đại đoàn kết dân tộc, tạo

sự thống nhất trong nhận thức và hành động xây dựng chủ nghĩa xã hội của toàn

Đảng, toàn dân.

- Sức mạnh của cộng đồng được hình thành từ sức mạnh của từng con người,

thông qua sức mạnh của từng con người. Do đó, muốn phát huy sức mạnh của

cộng đồng, phải tìm ra các biện pháp khơi dậy, phát huy sức mạnh của từng con

người. Để phát huy nguồn lực con người trên bình diện cá nhân, Hồ Chí Minh

đã đề ra nhiều biện pháp:

+ Tác động vào nhu cầu và lợi ích chính đáng của từng con người. Hồ Chí

Minh phê phán mạnh mẽ chủ nghĩa cá nhân, nhưng hơn ai hết, Người rất quan

tâm đến con người, khuyến khích lợi ích cá nhân chính đáng, tìm tòi cơ chế,

chính sách để kết hợp hài hoà lợi ích cá nhân với lợi ích xã hội như khoán,

thưởng, phạt trong kinh tế.

+ Tác động vào các động lực chính trị - tinh thần. Trong công cuộc xây dựng

chủ nghĩa xã hội, Hồ Chí Minh yêu cầu phải:

* Phát huy quyền làm chủ và ý thức làm chủ của người lao động, bao gồm

quyền làm chủ sở hữu, làm chủ quá trình sản xuất và phân phối, làm chủ trong

các hoạt động chính trị - xã hội.

* Thực hiện công bằng xã hội.

* Sử dụng vai trò điều chỉnh của các nhân tố tinh thần khác như chính trị, văn

hoá, giáo dục, đạo đức, pháp luật,v.v..

- Để thúc đẩy công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội đi đến thành công, bên cạnh

việc tìm ra và tác động vào các động lực, Hồ Chí Minh còn yêu cầu chúng ta

phải nhận diện và khắc phục các trở lực kìm hãm sự phát triển của chủ nghĩa xã

hội. Trong quá trình đi lên chủ nghĩa xã hội, Người yêu cầu chúng ta phải kiên

quết đấu tranh chống lại các trở lực sau:

+ Phải đấu tranh chống lại chủ nghĩa cá nhân, căn bệnh mẹ đẻ ra trăm thứ bệnh

nguy hiểm.

+ Phải đấu tranh chống tham ô, lãng phí, quan liêu.

20