Giáo trình Mạng máy tính - Nguyễn Tấn Khôi
TRѬӠNG ĈҤI HӐC BÁCH KHOA ĈÀ NҸNG
KHOA CÔNG NGHӊ THÔNG TIN
¾ ¾ ¾ ¾
GIÁO TRÌNH MÔN HӐC
MҤNG MÁY TÍNH
Ths. NGUYӈN TҨN KHÔI
(L˱u hành n͡i b͡)
Ĉà Nҹng – 2004
- ii -
0ӨC LӨC
Ch˱˯ng 1
0ͦꢀĈ̮U
1
1.1
1.2
Giӟi thiӋu................................................................................1
Phân loҥi mҥng ......................................................................2
1.2.1 Dӵa theo khoҧng cách ÿӏa lý........................................................2
1.2.2 Dӵa theo cҩu trúc mҥng...............................................................2
1.2.3 Theo phѭѫng pháp chuyӇn mҥch .................................................3
1.3
KiӃn trúc phân tҫng và chuҭn hoá mҥng..............................5
1.3.1 Các tә chӭc chuҭn hoá mҥng .......................................................5
1.3.2 KiӃn trúc phân tҫng .....................................................................6
1.4
Mô hình OSI...........................................................................7
1.4.1 KiӃn trúc cӫa mô hình OSI ..........................................................7
1.4.2 Sӵ ghép nӕi giӳa các mӭc............................................................8
1.4.3 Chӭc năng cӫa mӛi tҫng ..............................................................9
1.4.4 Các giao thӭc chuҭn cӫa OSI..................................................... 11
1.5
1.6
+ӋꢀÿLӅu hành mҥng..............................................................12
0ҥng Internet ......................................................................13
1.6.1 Lӏch sӱ ra ÿӡi và phát triӇn........................................................13
1.6.2 Cҩu trúc cӫa mҥng Internet........................................................14
1.6.3 Các kiӃn trúc khác.....................................................................15
Ch˱˯ng 2
7̮NG V̴T LÝ
16
2.1 Môi trѭӡng truyӅn tin..........................................................16
2.1.1 Phѭѫng tiӋn truyӅn .................................................................... 16
2.1.2 Các thông sӕ cѫ bҧn cӫa môi trѭӡng truyӅn tin.......................... 19
2.2
Chuҭn giao diӋn ...................................................................19
2.2.1 Modem......................................................................................19
2.2.2 DTE và DCE.............................................................................21
2.2.3 Chuҭn RS-232C ........................................................................ 21
Ch˱˯ng 3
7̮NG LIÊN K͆T DͶ LI͎U
22
3.1
3.2
Chӭc năng ............................................................................22
Các vҩn ÿӅ cӫa tҫng liên kӃt dӳ liӋu ...................................22
3.2.1 Cung cҩp dӏch vө cho tҫng mҥng ...............................................22
3.2.2 Khung tin - Nhұn biӃt gói tin.....................................................23
3.2.3 KiӇm tra lӛi............................................................................... 23
- iii -
3.2.4 ĈLӅu khiӇn luӗng dӳ liӋu............................................................23
3.2.5 Quҧn lý liên kӃt .........................................................................24
3.2.6 Nén dӳ liӋu khi truyӅn ...............................................................24
3.3
Phát hiӋn và hiӋu chӍnh lӛi .................................................. 24
3.3.1 Phѭѫng pháp bit chҹn lҿ (Parity)................................................25
3.3.2 Tính theo ÿa thӭc chuҭn.............................................................25
3.3.3 Mã sӱa sai..................................................................................26
3.4 Thӫ tөc liên kӃt dӳ liӋu cѫ bҧn ........................................... 27
3.4.1 Giao thӭc ÿѫn công vӟi kênh có lӛi............................................28
3.5
ĈLӅu khiӇn dòng truyӅn....................................................... 28
3.5.1 Cѫ chӃ cӱa sә ............................................................................29
3.5.2 Trao ÿәi bҧn tin vӟi cӱa sә 1 bit.................................................30
3.5.3 Vұn chuyӇn liên tөc ...................................................................31
3.6
Các giao thӭc cӫa tҫng Liên kӃt dӳ liӋu ............................. 33
3.6.1 Giao thӭc BSC...........................................................................33
3.6.2 Giao thӭc HDLC........................................................................34
Ch˱˯ng 4
0̨NG CͬC B͠
37
4.1 Các cҩu hình cӫa mҥng LAN .............................................. 37
4.1.1 Mҥng dҥng hình sao (Star Topology) .........................................37
4.1.2 Mҥng hình tuyӃn (Bus Topology) ..............................................38
4.1.3 Mҥng dҥng vòng (Ring Topology) .............................................38
4.1.4 Mҥng dҥng kӃt hӧp ....................................................................39
4.2
Các giao thӭc ÿLӅu khiӇn truy nhұp ÿѭӡng truyӅn........... 39
4.2.1 Phѭѫng pháp CSMA..................................................................40
4.2.2 Phѭѫng pháp CSMA/CD ...........................................................41
4.2.3 ĈLӅu khiӇn truy nhұp bus vӟi thҿ bài..........................................41
4.2.4 ĈLӅu khiӇn truy nhұp vòng vӟi thҿ bài........................................43
4.3
Chuҭn hóa mҥng cөc bӝ...................................................... 44
4.3.1 Chuҭn Ethernet ..........................................................................46
Ch˱˯ng 5
7̮NG M̨NG
47
5.1 Các vҩn ÿӅ cӫa tҫng mҥng................................................... 47
5.1.1 Ĉӏnh ÿӏa chӍ cho tҫng mҥng........................................................47
5.1.2 Dӏch vө cung cҩp cho tҫng giao vұn...........................................48
5.1.3 Tә chӭc các kênh truyӅn tin trong tҫng mҥng.............................49
5.1.4 Tìm ÿѭӡng ÿi trong mҥng ..........................................................50
5.1.5 Tҳc nghӁn trong mҥng ...............................................................51
- iv -
5.2
.Ӄt nӕi liên mҥng.................................................................51
5.2.1 Các thiӃt bӏ dùng ÿӇ kӃt nӕi liên mҥng....................................... 52
5.3
Giao thӭc liên mҥng IP........................................................58
5.3.1 Cҩu trúc khung tin IP................................................................. 59
5.3.2 Ĉӏa chӍ IP .................................................................................. 64
5.4
Phân chia mҥng con.............................................................66
Hoҥt ÿӝng cӫa giao thӭc IP.................................................67
Các giao thӭc liên quan ÿӃn IP ...........................................68
5.5
5.6
5.6.1 Giao thӭc phân giҧi ÿӏa chӍ ARP................................................68
5.6.2 Giao thӭc RARP (Reverse Address Resolution Protocol) ..........71
5.6.3 Giao thӭc ICMP........................................................................71
5.7
Phiên bҧn IPv6.....................................................................76
5.7.1 Khung tin IPng v6 .....................................................................77
5.8
Ĉӏnh tuyӃn trên Internet......................................................77
5.8.1 Bҧng chӑn ÿѭӡng ......................................................................77
5.8.2 Xây dӵng bҧng chӑn ÿѭӡng cho các Router/Gateway................ 78
5.9
0ҥng X.25............................................................................80
5.9.1 Cѫ sӣ kӻ thuұt ........................................................................... 80
5.10 .ӻ thuұt FRAME RELAY..................................................82
5.10.1
Khuôn dҥng gói dӳ liӋu Frame-Relay....................................82
Ch˱˯ng 6
7̮NG GIAO V̴N
84
6.1
Các vҩn ÿӅ cӫa tҫng giao vұn..............................................84
6.1.1 Cung cҩp dӏch vө cho tҫng phiên ...............................................84
6.1.2 Chҩt lѭӧng dӏch vө QoS ............................................................86
6.1.3 Các lӟp giao thӭc cӫa tҫng giao vұn .......................................... 87
6.1.4 Thӫ tөc giao vұn trên X. 25 ....................................................... 90
Ch˱˯ng 7
+͔ GIAO THͰC TCP/IP
91
7.1
7.2
Mô hình TCP/IP...................................................................91
Giao thӭc TCP .....................................................................93
7.2.1 Khuôn dҥng gói tin TCP............................................................ 94
7.2.2 Quá trình nӕi-tách...................................................................... 96
7.2.3 Quá trình trao ÿәi dӳ liӋu...........................................................97
7.2.4 Thӭ tӵ thӵc hiӋn ӭng dөng TCP/IP............................................ 97
7.3
7.4
Giao thӭc UDP................................................................... 100
&әng và Socket................................................................... 101
- v -
7.4.1 Sӕ hiӋu cәng ............................................................................101
7.4.2 Socket......................................................................................101
7.5
Mô hình giao tiӃp Client/Server........................................ 103
7.5.1 Quá trình trao ÿәi dӳ liӋu dùng Stream Socket.........................103
7.5.2 Quá trình trao ÿәi dӳ liӋu dùng Datagram Socket.....................104
7.5.3 Ví dө chѭѫng trình client/server...............................................105
Ch˱˯ng 8
7̮NG PHIÊN
108
8.1 'ӏch vө OSI cho tҫng Phiên .............................................. 108
8.1.1 Cung cҩp cho ngѭӡi sӱ dөng dӏch vө tҫng phiên (SS-user).......108
8.1.2 ĈLӅu khiӇn trao ÿәi dӳ liӋu.......................................................109
8.1.3 ĈLӅu hành phiên làm viӋc.........................................................110
8.1.4 Liên kӃt phiên..........................................................................111
8.2
Giao thӭc chuҭn tҫng phiên.............................................. 111
8.2.1 Các loҥi SPDU, các tham sӕ và chӭc năng ...............................112
Ch˱˯ng 9
9.1 Vai trò và chӭc năng ......................................................... 114
9.1.1 Phiên dӏch dӳ liӋu ....................................................................116
7̮NG TRÌNH DI͌N
114
9.2
9.3
'ӏch vө OSI cho tҫng trình diӉn ....................................... 116
Giao thӭc chuҭn tҫng trình diӉn....................................... 117
9.3.1 Các chuҭn khác cho tҫng trình diӉn..........................................118
Ch˱˯ng 10
7̮NG ͰNG DING
119
10.1 An toàn thông tin trên mҥng............................................. 119
10.1.1
10.1.2
Các chiӃn lѭӧc an toàn hӋ thӕng ..........................................119
An toàn thông tin bҵng mã hóa ............................................120
10.2 CáC phѭѫng pháp mã hóa dӳ liӋu.................................... 122
10.2.1
10.2.2
10.2.3
10.2.4
Phѭѫng pháp hoán vӏ ...........................................................122
Phѭѫng pháp thay thӃ ..........................................................123
Phѭѫng pháp mã hóa chuҭn DES.........................................124
Phѭѫng pháp mã hoá khoá công khai...................................128
10.3 &ѫ chӃ bҧo vӋ bҵng firewall .............................................. 132
10.3.1 Các loҥi firewall và cѫ chӃ hoҥt ÿӝng...................................134
10.4 +Ӌ thӕng tên miӅn DNS (Domain Name System )............ 137
10.4.1
10.4.2
10.4.3
Không gian tên miӅn DNS...................................................138
Máy chӫ quҧn lý tên ............................................................140
Chѭѫng trình phân giҧi tên...................................................140
- vi -
10.5 +Ӌ quҧn trӏ mҥng............................................................... 140
10.5.1
10.5.2
HӋ bӏ quҧn trӏ ...................................................................... 141
Cѫ sӣ dӳ liӋu chӭa thông tin quҧn trӏ mҥng ......................... 141
10.6 'ӏch vө thѭꢀÿLӋn tӱ ............................................................ 142
10.6.1
10.6.2
10.6.3
Giao thӭc SMTP ................................................................. 143
MIME................................................................................. 147
Giao thӭc POP .................................................................... 151
10.7 'ӏch vө truy cұp tӯ xa - TELNET .................................... 154
10.7.2
10.7.3
10.7.4
Dӏch vө truyӅn tұp tin FTP .................................................. 156
UserNEWS ......................................................................... 162
WORLD-WIDE-WEB ........................................................ 163
- 1 -
Ch˱˯ng 1
0ӢꢀĈҪU
1.1 Giӟi thiӋu
0ҥng máy tính là tұp hӧp nhiӅu máy tính ÿLӋn tӱ và các thiӃt bӏꢀÿҫu cuӕi ÿѭӧc
NӃt nӕi vӟi nhau bҵng các thiӃt bӏ liên lҥc nhҵm trao ÿәi thông tin, cùng chia sҿ
pcӭng, phҫn mӅm và dӳ liӋu vӟi nhau
0ҥng máy tính bao gӗm phҫn cӭng, các giao thӭc và các phҫn mӅm mҥng.
Khi nghiên cӭu vӅ mҥng máy tính, các vҩn ÿӅ quan trӑng ÿѭӧc xem xét là giao
thӭc mҥng, cҩu hình kӃt nӕi cӫa mҥng, và các dӏch vө trên mҥng.
0ҥng máy tính có nhӳng công dөng nhѭ sau :
1. T̵p trung tài nguyên t̩i m͡t s͙ máy và chia s̓ cho nhi͉u máy khác
- NhiӅu ngѭӡi có thӇ dùng chung mӝt phҫn mӅm tiӋn ích.
- Dӳ liӋu ÿѭӧc quҧn lý tұp trung nên an toàn hѫn, trao ÿәi giӳa nhӳng ngѭӡi sӱ
Gөng thuұn lӧi hѫn, nhanh chóng hѫn.
- Mҥng máy tính cho phép ngѭӡi lұp trình ӣ mӝt trung tâm máy tính này có thӇ
Vӱ dөng các chѭѫng trình tiӋn ích cӫa mӝt trung tâm máy tính khác ÿang rӛi,
VӁ làm tăng hiӋu quҧ kinh tӃ cӫa hӋ thӕng.
2. Kh̷c phͭc s trͧ ng̩i v͉ kho̫ng cách ÿ͓a lý.
3. Tăng ch̭t l˱ͫng và hi͏u qu̫ khai thác thông tin.
4. Cho phép thc hi͏n nhͷng ͱng dͭng tin h͕c phân tán
5. Ĉ͡ an toàn tin c̵y cͯa h͏ th͙ng tăng lên nhͥ kh̫ năng thay th͇ khi có s c͙
Yͣi máy có s c͙ : An toàn cho dӳ liӋu và phҫn mӅm vì phҫn mӅm mҥng sӁ
khoá các tұp tin khi có nhӳng ngѭӡi không ÿӫ quyӅn hҥn truy xuҩt các tұp tin
và thѭ mөc ÿó.
6. Phát tri͋n các công ngh͏ trên m̩ng: Ngѭӡi sӱ dөng có thӇ trao ÿәi thông tin
Yӟi nhau dӉ dàng và sӱ dөng hӋ mҥng nhѭ là mӝt công cөꢀÿӇ phә biӃn tin
Wӭc, thông báo vӅ mӝt chính sách mӟi, vӅ nӝi dung buәi hӑp, vӅ các thông tin
kinh tӃ khác nhѭ giá cҧ thӏ trѭӡng, tin rao vһt (muӕn bán hoһc muӕn mua
Pӝt cái gì ÿó), hoһc sҳp xӃp thӡi khoá biӇu cӫa mình chen lүn vӟi thӡi khoá
biӇu cӫa nhӳng ngѭӡi khác , . . .
- 2 -
1.2 Phân loҥi mҥng
1.2.1 Dӵa theo khoҧng cách ÿӏa lý
0ҥng máy tính có thӇ phân bә trên mӝt khu vӵc nhҩt ÿӏnh hoһc có thӇ trong
Pӝt quӕc gia hay toàn cҫu. Dӵa vào phҥm vi phân bӕ, ngѭӡi ta có thӇ phân ra các
loҥi mҥng nhѭ sau:
a. LAN (Local Area Network - Mҥng cөc bӝ) : LAN thѭӡng ÿѭӧc sӱ dөng
trong nӝi bӝ mӝt cѫ quan/tә chӭc..., kӃt nӕi các máy tính trong mӝt khu vӵc
bán kính khoҧng 100m-10km. KӃt nӕi ÿѭӧc thӵc hiӋn thông qua các môi
trѭӡng truyӅn thông tӕc ÿӝ cao, ví dө cáp ÿӗng trөc hay cáp quang.
b. MAN (Metropolitan Area Network - Mҥng ÿô thӏ) : KӃt nӕi các máy tính
trong phҥm vi mӝt thành phӕ. KӃt nӕi này ÿѭӧc thӵc hiӋn thông qua các
môi trѭӡng truyӅn thông tӕc ÿӝ cao (50-100 Mbit/s).
c. WAN (Wide Area Network) - Mҥng diӋn rӝng, kӃt nӕi máy tính trong nӝi
Eӝ các quӕc gia hay giӳa các quӕc gia trong cùng mӝt châu lөc. Thông
thѭӡng kӃt nӕi này ÿѭӧc thӵc hiӋn thông qua mҥng viӉn thông. Các WAN
có thӇꢀÿѭӧc kӃt nӕi vӟi nhau thành GAN hay tӵ nó ÿã là GAN.
d. GAN (Global Area Network) : Mҥng toàn cҫu, kӃt nӕi máy tính tӯ các châu
Oөc khác nhau. Thông thѭӡng kӃt nӕi này ÿѭӧc thӵc hiӋn thông qua mҥng
viӉn thông và vӋ tinh.
Trong các khái niӋm nói trên, WAN và LAN là hai khái niӋm hay ÿѭӧc sӱ
Gөng nhҩt.
1.2.2 Dӵa theo cҩu trúc mҥng
1.2.2.1
Ki͋u ÿL͋m - ÿL͋m (point - to - point)
H×nh sao
Chu tr×nh
H×nh c©y
D¹ng ®Çy ®ñ
Hình 1-1. Cҩu trúc mҥng kiӇu ÿLӇm-ÿLӇm.
Ĉѭӡng truyӅn nӕi tӯng cһp nút mҥng vӟi nhau. Thông tin ÿi tӯ nút nguӗn qua
nút trung gian rӗi gӣi tiӃp nӃu ÿѭӡng truyӅn không bӏ bұn. Do ÿó còn có tên là
Pҥng lѭu trӳ và chuyӇn tiӃp (store and forward).
- 3 -
1.2.2.2
Ki͋u khuy͇ch tán
%ҧn tin ÿѭӧc gӣi ÿi tӯ mӝt nút nào ÿó sӁꢀÿѭӧc tiӃp nhұn bӣi các nút còn lҥi
(còn gӑi là broadcasting hay point to multipoint). Trong bҧn tin phҧi có vùng ÿӏa chӍ
cho phép mӛi nút kiӇm tra xem có phҧi tin cӫa mình không và xӱ lý nӃu ÿúng bҧn
tin ÿѭӧc gӣi ÿӃn.
Bus
VӋ tinh hoһc radio
Back bone (xѭѫng sӕng)
Hình 1-2. Sѫꢀÿӗ kӃt nӕi theo kiӇu khuyӃch tán.
Trong cҩu trúc dҥng Bus và Vòng cҫn cѫ chӃ "tr͕ng tài" ÿӇ giҧi quyӃt các
xung ÿӝt (collision) xҧy ra khi nhiӅu nút muӕn truyӅn tin ÿӗng thӡi. Trong cҩu trúc
YӋ tinh hoһc radio, mӛi nút cҫn có ăng-ten thu và phát.
1.2.3 Theo phѭѫng pháp chuyӇn mҥch
- Mҥng chuyӇn mҥch kênh (Line switching network), ví dө nhѭ mҥng ÿLӋn
thoҥi.
- Mҥng chuyӇn mҥch thông báo (Message switching network)
- Mҥng chuyӇn mҥch gói (Packet switching network)
1.2.3.1
Chuy͋n m̩ch kênh
ChuyӇn mҥch kênh (line switching) ÿѭӧc dùng trong mҥng ÿLӋn thoҥi. Mӝt
kênh cӕꢀÿӏnh ÿѭӧc thiӃt lұp giӳa cһp thӵc thӇ cҫn liên lҥc vӟi nhau. Mҥng này có
hiӋu suҩt không cao vì có lúc kênh bӓ không.
S2
S4
Data
S1
S6
S3
S5
Hình 1-3. Mҥng chuyӇn mҥch kênh.
- 4 -
M̩ng chuy͋n m̩ch b̫n tin
1.2.3.2
Mess 1
S2
S4
Mess
Mess
S1
S6
Mess 2
S3
S5
Hình 1-4. Phѭѫng pháp chuyӇn mҥch thông báo.
Các nút cӫa mҥng căn cӭ vào ÿӏa chӍꢀÿích cӫa “bҧn tin” ÿӇ chӑn nút kӃ tiӃp.
Nhѭ vұy các nút cҫn lѭu trӳ và ÿӑc tin nhұn ÿѭӧc, quҧn lý viӋc truyӅn tin. Trong
trѭӡng hӧp bҧn tin quá dài và nӃu sai phҧi truyӅn lҥi thì hiӋu suҩt không cao.
Phѭѫng pháp này giӕng nhѭ cách gӣi thѭ thông thѭӡng.
· Ѭu ÿLӇm so vӟi phѭѫng pháp chuyӇn mҥch kênh:
- HiӋu suҩt sӱ dөng ÿѭӡng truyӅn cao vì không bӏ chiӃm dөng ÿӝc quyӅn mà
ÿѭӧc phân chia giӳa nhiӅu thӵc thӇ.
- Mӛi nút mҥng (hay nút chuyӇn mҥch thông bao) có thӇ lѭu trӳ message cho
Wӟi khi kênh truyӅn rӛi mӟi gӱi bҧn tin ÿi. Do ÿó giҧm ÿѭӧc tình trҥng tҳc
nghӁn (congestion) trên mҥng.
- ĈLӅu khiӇn viӋc truyӅn tin bҵng cách sҳp xӃp ÿӝꢀѭu tiên cho các bҧn tin.
- Có thӇ tăng hiӋu suҩt sӱ dөng giҧi thông cӫa mҥch bҵng cách gán ÿӏa chӍ
quҧng bá (broadcast) ÿӇ gӣi bҧn tin ÿӗng thӡi ÿӃn nhiӅu ÿích.
· Nhѭӧc ÿLӇm:
- Do không hҥn chӃ kích thѭӟc cӫa bҧn tin nên có thӇ dүn ÿӃn phí tәn lѭu trӳ
Wҥm thӡi cao và ҧnh hѭӣng ÿӃn thӡi gian hӗi ÿáp và chҩt lѭӧng truyӅn ÿi.
0ҥng chuyӇn mҥch thông báo thích hӧp vӟi các dӏch vө thông tin kiӇu thѭ
ÿLӋn tӱ (Email) hѫn là ÿӕi vӟi các ӭng dөng có tính thӡi gian thӵc vì tӗn tҥi ÿӝ trӉ
nhҩt ÿӏnh do lѭu trӳ và xӱ lý thông tin ÿLӅu khiӇn tҥi mӛi nút.
1.2.3.3
M̩ng chuy͋n m̩ch gói
S2
S4
Message
Message
S1
S6
S3
S5
Hình 1-5. Mҥng chuyӇn mҥch gói.
- 5 -
%ҧn tin ÿѭӧc chia thành nhiӅu gói tin (packet) ÿӝ dài 512 bytes, phҫn ÿҫu là
ÿӏa chӍꢀÿích, mã ÿӇ tұp hӧp các gói. Các gói cӫa các bҧn tin khác nhau có thӇꢀÿѭӧc
truyӅn ÿӝc lұp trên cùng mӝt ÿѭӡng truyӅn. Vҩn ÿӅ phӭc tҥp ӣꢀÿây là tҥo lҥi bҧn tin
ban ÿҫu, ÿһc biӋt khi ÿѭӧc truyӅn trên các con ÿѭӡng khác nhau.
ChuyӇn mҥch gói mӅm dҿo, hiӋu suҩt cao. Xu hѭӟng phát triӇn hiӋn nay là sӱ
Gөng hai kӻ thuұt chuyӇn mҥch kênh và chuyӇn mҥch gói trong cùng mӝt mҥng
thӕng nhҩt gӑi là mҥng ISDN (Integrated Services Digital Network - Mҥng thông
tin sӕꢀÿa dӏch vө).
1.3 KiӃn trúc phân tҫng và chuҭn hoá mҥng
Tình trҥng không tѭѫng thích giӳa các mҥng ÿһc biӋt là các mҥng trên thӏ
trѭӡng gây trӣ ngҥi cho nhӳng ngѭӡi sӱ dөng khác nhau. Do ÿó cҫn phҧi xây dӵng
mô hình chuҭn làm cѫ sӣ cho các nhà nghiên cӭu thiӃt kӃ mҥng ÿӇ tҥo ra các sҧn
phҭm mӟi vӅ mҥng, dӉ phә cұp, sҧn xuҩt, sӱ dөng. Các chuҭn có vai trò quan trӑng
trong công tác thiӃt kӃ và xây dӵng các hӋ thӕng kӻ thuұt và công nghӋ.
Chu̱n hóa m̩ng máy tính là nêu ra các tiêu chu̱n c˯ b̫n th͙ng nh̭t v͉ c̭u
trúc m̩ng giúp cho các m̩ng khác nhau có th͋ trao ÿ͝i thông tin ÿ˱ͫc vͣi nhau.
ĈӇ mҥng hoҥt ÿӝng ÿҥt khҧ năng tӕi ÿa, các tiêu chuҭn ÿѭӧc chӑn phҧi cho
phép mӣ rӝng mҥng ÿӇ có thӇ phөc vө nhӳng ӭng dөng không dӵ kiӃn trѭӟc trong
Wѭѫng lai tҥi lúc lҳp ÿһt hӋ thӕng và ÿLӅu ÿó cNJng cho phép mҥng làm viӋc vӟi
nhӳng thiӃt bӏꢀÿѭӧc sҧn xuҩt tӯ nhiӅu hãng khác nhau.
1.3.1 Các tә chӭc chuҭn hoá mҥng
Hai tә chӭc chính thӵc hiӋn chuҭn hóa mҥng là ISO và CCTTT.
1. ISO (International Standards Organization) - Tә chӭc chuҭn hóa quӕc tӃ. ISO
hoҥt ÿӝng dѭӟi sӵ bҧo trӧ cӫa LHQ. Thành viên cӫa ISO là các cѫ quan tiêu
chuҭn hóa cӫa các quӕc gia và các Ban chuyên môn. Ban TC97 ÿѭӧc chia ra
thành các tiӇu ban và các nhóm công tác.
2. IEEE (Institute of Electrical and Electronic Engineers) - ViӋn nghiên cӭu các
Yҩn ÿӅ vӅ kӻ thuұt ÿLӋn và ÿLӋn tӱ cӫa Mӻ. IEEE chӏu trách nhiӋm vӅ tҫng Data
Link và Physical. Phân ban các chuҭn này là phân ban 802 (thành lұp tháng
Hai năm 1980).
3. CCITT (Commité Consultatif Internatinal pour Télégraphe et Téléphone) - Tә
chӭc tѭ vҩn quӕc tӃ vӅꢀÿLӋn báo và ÿLӋn thoҥi hoҥt ÿӝng dѭӟi sӵ bҧo trӧ cӫa
LHQ, chuyên nghiên cӭu nhҵm công bӕ các khuyӃn nghӏ thӕng nhҩt vӅ mҥng
- 6 -
máy tính. Bao gӗm các khuyӃn nghӏ liên quan ÿӃn viӋc truyӅn dӳ liӋu trên
Pҥng, mҥng ISDN.
4. ANSI (American National Standards Institute) :ViӋn nghiên cӭu các chuҭn
quӕc gia cӫa Mӻ.
5. ECMA (European Computer Manufactures Association) : HiӋp hӝi máy tính
châu âu
6. ATM Forum (Asynchronous Transfers Mode) - Thӵc hiӋn các giҧi pháp cho
Pҥng ISDN.
7. IETF (Internet Enggineering Task Force) : Sҧn xuҩt các chuҭn liên quan ÿӃn
Internet (SNMP, TCP/IP ...)
1.3.2 KiӃn trúc phân tҫng
ĈӇ giҧm ÿӝ phӭc tҥp thiӃt kӃ, kiӃn trúc mҥng ÿѭӧc tә chӭc thành mӝt cҩu trúc
ÿa tҫng, mӛi tҫng ÿѭӧc xây trên tҫng trѭӟc nó, tҫng dѭӟi sӁ cung cҩp dӏch vө cho
Wҫng cao hѫn. Tҫng N trên mӝt máy thӵc hiӋn viӋc giao tiӃp vӟi tҫng N trên mӝt
máy khác. Các qui tҳc, luұt lӋꢀÿѭӧc sӱ dөng cho viӋc giao tiӃp này ÿѭӧc gӑi là các
giao thӭc cӫa tҫng N.
Các thӵc thӇ (entity) nҵm trên các tҫng tѭѫng ӭng trên nhӳng máy khác nhau
Jӑi là các tiӃn trình ÿӗng mӭc. Các tiӃn trình ÿӗng mӭc giao tiӃp vӟi nhau bҵng
cách sӱ dөng các giao thӭc trong tҫng cӫa nó.
Giӳa 2 tҫng kӅ nhau tӗn tҥi mӝt giao diӋn (interface) xác ÿӏnh các hàm nguyên
thӫy và các dӏch vө tҫng dѭӟi cung cҩp cho tҫng trên.
7ұp hӧp các tҫng và các giao thӭc ÿѭӧc gӑi là kiӃn trúc mҥng (Network
Architecture).
&ҩu trúc phân tҫng cӫa mҥng máy tính có ý nghƭa ÿһc biӋt nhѭ sau :
- Thuұn tiӋn trong công tác thiӃt kӃ, xây dӵng và cài ÿһt các mҥng máy tính,
trong ÿó mӛi hӋ thӕng thành phҫn ÿѭӧc xem nhѭ là mӝt cҩu trúc ÿa tҫng.
- Mӛi tҫng ÿѭӧc xây dӵng dӵa trên cѫ sӣ tҫng kӅ liӅn trѭӟc ÿó. Nhѭ vұy tҫng
Gѭӟi sӁ cung cҩp dӏch vө cho tҫng trên.
- Sӕ lѭӧng, tên gӑi và chӭc năng cӫa mӛi tҫng sӁꢀÿѭӧc ngѭӡi thiӃt kӃ mҥng máy
tính cө thӇ quy ÿӏnh.
- Tұp hӧp các giao thӭc, các vҩn ÿӅ kӻ thuұt và công nghӋ cho mӛi tҫng có thӇ
ÿѭӧc khҧo sát, nghiên cӭu triӇn khai ÿӝc lұp vӟi nhau.
- 7 -
· Giao thӭc : Mӛi khi trao ÿәi thông tin nhѭꢀÿLӋn thoҥi, telex, viӃt . . . ngѭӡi ta
phҧi tuân theo mӝt sӕ quy luұt. Các quy luұt này ÿѭӧc nhóm lҥi và gӑi là
giao thӭc (protocol).
Giao thӭc có các chӭc năng chính nhѭ sau :
1. Ĉӏnh nghƭa cҩu trúc khung mӝt cách chính xác cho tӯng byte, các ký tӵ và
Eҧn tin.
2. Phát hiӋn và xӱ lý các lӛi, thông thѭӡng là gӱi lҥi bҧn tin gӕc sau khi phát
hiӋn lҫn trѭӟc bӏ lӛi
3. Quҧn lý thӭ tӵ các lӋnh ÿӇꢀÿӃm các bҧn tin, nhұn dҥng, tránh mҩt hoһc thu
thӯa bҧn tin.
4. Ĉҧm bҧo không nhҫm lүn giӳa bҧn tin và lӋnh
5. ChӍ ra các thuӝc tính ÿѭӡng dây khi lұp các ÿѭӡng nӕi ÿa ÿLӇm hoһc bán
song công (cho biӃt ai ÿӕi thoҥi vӟi ai).
6. Giҧi quyӃt vҫn ÿӅ xung ÿӝt thâm nhұp (yêu cҫu ÿӗng thӡi), gӱi khi chѭa có
Vӕ liӋu, mҩt liên lҥc, khӣi ÿӝng.
1.4 Mô hình OSI
1.4.1 KiӃn trúc cӫa mô hình OSI
'ӵa trên kiӃn trúc phân tҫng, ISO ÿã ÿѭa ra mô hình 7 tҫng (layer) cho mҥng,
Jӑi là mô hình kӃt nӕi hӋ thӕng mӣ hoһc mô hình OSI (Open Systems
Interconnection model), vào năm 1984.
6͑ hiʄu
+ʄ th͑ng A
+ʄ th͑ng B
Tên ÿɇn vʈ dͯ liʄu
Wɤng
7
6
G.thͩc tɤng 7
Application
Presentation
Ɉng dͥng
Trình diʂn
APDU, Messag ,Packet
PPDU, Packet
Các tɤng cao
;ͭ lý tin
5
4
Session
Transport
Phiên
Giao vɪn
SPDU, Packet
TPDU,Segment,
Packet
Các tɤng
thɢp
3
2
1
Network
Data link
Physical
0ɞng
Datagram, Packet
Truyɾn tin
G. thͩc tɤng 2
G. thͩc tɤng 1
Liên kɼt dͯ liʄu Frame, Packet
9ɪt lý Bit, Packet
Hình 1-6. Mô hình OSI 7 tҫng.
Nhóm các tҫng thҩp (physical, data link, network, transport) liên quan ÿӃn các
phѭѫng tiӋn cho phép truyӅn dӳ liӋu qua mҥng. Các tҫng thҩp ÿҧm nhiӋm viӋc
truyӅn dӳ liӋu, thӵc hiӋn quá trình ÿóng gói, dүn ÿѭӡng, kiӇm duyӋt và truyӅn tӯng
nhóm dӳ liӋu. Các tҫng này không cҫn quan tâm ÿӃn loҥi dӳ liӋu mà nó nhұn ÿѭӧc
Wӯ hay gӱi cho tҫng ӭng dөng, mà chӍꢀÿѫn thuҫn là gӱi chúng ÿi.
- 8 -
Nhóm các tҫng cao (session, presentation, application) liên quan chӫ yӃu ÿӃn
viӋc ÿáp ӭng các yêu cҫu cӫa ngѭӡi sӱ dөng ÿӇ triӇn khai các ӭng dөng cӫa hӑ trên
Pҥng thông qua các phѭѫng tiӋn truyӅn thông cung cҩp bӣi các nhóm tҫng thҩp.
+Ӌ thӕng kӃt nӕi mӣ OSI là hӋ thӕng cho phép truyӅn thông tin vӟi các hӋ
thӕng khác, trong ÿó các mҥng khác nhau, sӱ dөng nhӳng giao thӭc khác nhau, có
thӇ thông báo cho nhau thông qua chѭѫng trình ÿӇ chuyӇn tӯ mӝt giao thӭc này
sang mӝt giao thӭc khác.
Mô hình OSI ÿѭa ra giҧi pháp cho vҩn ÿӅ truyӅn thông giӳa các máy tính
không giӕng nhau. Hai hӋ thӕng, dù khác nhau ÿӅu có thӇ truyӅn thông vӟi nhau
Pӝt cách hiӋu quҧ nӃu chúng ÿҧm bҧo nhӳng ÿLӅu khiӇn chung sau ÿây :
1. Các hӋ thӕng ÿӅu cài ÿһt cùng mӝt tұp hӧp các chӭc năng truyӅn thông.
2. Các chӭc năng ÿó ÿѭӧc tә chӭc thành cNJng mӝt tұp các tҫng. Các tҫng
ÿӗng mӭc phҧi cung cҩp các chӭc năng nhѭ nhau, nhѭng phѭѫng thӭc
cung cҩp không nhҩt thiӃt phҧi giӕng nhau.
3. Các tҫng ÿӗng mӭc phҧi sӱ dөng mӝt giao thӭc chung.
ĈӇꢀÿҧm bҧo nhӳng ÿLӅu trên cҫn phҧi có các chuҭn xác ÿӏnh các chӭc năng và
Gӏch vөꢀÿѭӧc cung cҩp bӣi mӝt tҫng (nhѭng không cҫn chӍ ra chúng phҧi cài ÿһt nhѭ
thӃ nào). Các chuҭn cNJng phҧi xác ÿӏnh các giao thӭc giӳa các tҫng ÿӗng mӭc. Mô
hình OSI chính là cѫ sӣꢀÿӇ xây dӵng các chuҭn ÿó.
1.4.2 Sӵ ghép nӕi giӳa các mӭc
Trong thӵc tӃ dӳ liӋu không truyӅn trӵc tiӃp tӯ tҫng i máy này sang tҫng i máy
kia (trӯ tҫng thҩp nhҩt). tҫng thҩp nhҩt có ÿѭӡng truyӅn thông vұt lý tӟi tҫng thҩp
nhҩt cӫa máy tѭѫng ӭng tӯꢀ ÿó dӳ liӋu và thông tin ÿLӅu khiӇn lҥi ÿѭӧc chuyӇn
ngѭӧc lên tҫng trên. Tҫng trên chӍ xác ÿӏnh ÿXӡng truyӅn thông lôgic (truyӅn thông
ҧo).
- Các Header cӫa giao thӭc : Thông thѭӡng, thông tin ÿLӅu khiӇn giao thӭc ÿѭӧc
gói thành mӝt khӕi và ÿѭӧc ÿһt trѭӟc dӳ liӋu nó ÿi kèm và ÿѭӧc gӑi là Header
hay Protocol Header, ÿѭӧc dùng ÿӇ truyӅn thông tin giӳa các tҫng và giӳa các
máy tính vӟi nhau. Các header cӫa giao thӭc ÿѭӧc phát triӇn theo các luұt
ÿѭӧc cho trong tұp tài liӋu ASN.1 cӫa ISҺ.
- Khi máy A gӱi tin ÿi, các ÿѫn vӏ dӳ liӋu ÿi tӯ tҫng trên xuӕng dѭӟi. Qua mӛi
Wҫng nó ÿѭӧc bә sung thông tin ÿLӅu khiӇn cӫa tҫng ÿó.
- Khi nhұn tin, thông tin ÿi tӯ dѭӟi lên. Qua mӛi tҫng thông tin ÿLӅu khiӇn ÿѭӧc
khӱ bӓ dҫn và cuӕi cùng máy B nhұn ÿѭӧc bҧn tin cӫa A.
- 9 -
1.4.3 Chӭc năng cӫa mӛi tҫng
1. T̯ng V̵t lý
Cung cҩp phѭѫng tiӋn truyӅn tin, thӫ tөc khӣi ÿӝng, duy trì huӹ bӓ các liên kӃt
Yұt lý. Giӳ nhiӋm vө chuyӇn tҧi các bit thông tin trên kênh truyӅn thông. Tҫng Vұt
lý làm viӋc vӟi các giao diӋn cѫ, ÿLӋn và giao diӋn thӫ tөc (chӭc năng) trên môi
trѭӡng vұt lý, không quan tâm ÿӃn nӝi dung biӇu diӉn cӫa các bit.
Thӵc chҩt tҫng này thӵc hiӋn nӕi liӅn các phҫn tӱ cӫa mҥng thành mӝt hӋ
thӕng bҵng các phѭѫng pháp vұt lý, ӣ mӭc này sӁ có các thӫ tөc ÿҧm bҧo cho các
yêu cҫu vӅ chuyӇn mҥch hoҥt ÿӝng nhҵm tҥo ra các ÿѭӡng truyӅn thӵc cho các
chuӛi bit thông tin.
2. T̯ng liên k͇t dͷ li͏u
ThiӃt lұp, duy trì, huӹ bӓ các liên kӃt dӳ liӋu kiӇm soát luӗng dӳ liӋu, phát
hiӋn và khҳc phөc sai sót truyӅn tin
TiӃn hành chuyӇn ÿәi thông tin dѭӟi dҥng chuӛi các bit ӣ mӭc mҥng thành
Wӯng ÿRҥn gӑi là khung tin (frame). Sau ÿó ÿҧm bҧo truyӅn liên tiӃp các khung tin
Wӟi tҫng vұt lý, ÿӗng thӡi xӱ lý các thông báo tӯ trҥm thu gӱi trҧ lҥi. Bit thông tin
trong khung tin ÿӅu mang nhӳng ý nghƭa riêng, bao gӗm các tr˱ͥng ÿ͓a ch͑, tr˱ͥng
ki͋m tra, dͷ li͏u và ki͋m tra l͟i dùng cho các mөc ÿích riêng.
NhiӋm vө chính cӫa mӭc 2 này là khӣi tҥo, tә chӭc các khung tin và xӱ lý các
thông tin liên quan tӟi khung tin.
3. T̯ng m̩ng
7ҫng mҥng ÿѭӧc xây dӵng dӵa trên kiӇu nӕi kӃt ÿL͋m - ÿL͋m do tҫng LKDL
cung cҩp, bҧo ÿҧm trao ÿәi thông tin giӳa các mҥng con trong mӝt mҥng lӟn, mӭc
này còn ÿѭӧc gӑi là mӭc thông tin giӳa các mҥng con vӟi nhau.
Có nhiӋm vө gán ÿӏa chӍ cho các bҧn tin và chuyӇn ÿәi ÿӏa chӍ logic hay các
tên thành các ÿӏa chӍ vұt lý.
Thӵc hiӋn chӑn ÿѭӡng truyӅn tin, cung cҩp dӏch vөꢀÿӏnh tuyӃn (chӑn ÿѭӡng)
cho các gói dӳ liӋu trên mҥng. Tҫng này chӍ ra dӳ liӋu tӯ nguӗn tӟi ÿích sӁꢀÿi theo
tuyӃn nào trên cѫ sӣ các ÿLӅu kiӋn cӫa mҥng, ÿӝꢀѭu tiên dӏch vө và các nhân tӕ
khác.
KiӇm soát luӗng dӳ liӋu, khҳc phөc sai sót, cҳt/hӧp dӳ liӋu, giúp loҥi trӯ sӵ tҳc
nghӁn cNJng nhѭꢀÿLӅu khiӇn luӗng thông tin.
4. 7̯ng Giao v̵n
- 10 -
7ҫng giao vұn giúp ÿҧm bҧo ÿӝ tin cұy khi chuyӇn giao dӳ liӋu và tính toàn
Yҽn dӳ liӋu tӯ nѫi gӱi ÿӃn nѫi nhұn. ĈLӅu này ÿѭӧc thӵc hiӋn dӵa trên cѫ chӃ kiӇm
tra lӛi do các tҫng bên dѭӟi cung cҩp. Tҫng giao vұn còn chӏu trách nhiӋm tҥo ra
nhiӅu kӃt nӕi cөc bӝ trên cùng mӝt kӃt nӕi mҥng gӑi là ghép kênh (multiplexing),
phân chia thӡi gian xӱ lý (time sharing), cҳt hӧp dӳ liӋu.
NhiӋm vө cӫa mӭc này là xӱ lý các thông tin ÿӇ chuyӇn tiӃp các chӭc năng tӯ
Wҫng phiên ÿӃn tҫng mҥng và ngѭӧc lҥi. Thӵc chҩt mӭc truyӅn này là ÿӇꢀÿҧm bҧo
thông tin giӳa các máy chӫ vӟi nhau. Mӭc này nhұn các thông tin tӯ tҫng phiên,
phân chia thành các ÿѫn vӏ dӳ liӋu nhӓ hѫn và chuyӇn chúng tӟi mӭc mҥng.
5. 7̯ng phiên
ThiӃt lұp, duy trì, ÿӗng bӝ hoá và huӹ bӓ các phiên truyӅn thông. Liên kӃt
phiên phҧi ÿѭӧc thiӃt lұp thông qua ÿӕi thoҥi và trao ÿәi các thông sӕꢀÿLӅu khiӇn.
Dùng tҫng giao vұn ÿӇ cung cҩp các dӏch vө nâng cao cho phiên làm viӋc nhѭ:
kiӇm soát các cuӝc hӝi thoҥi, quҧn lý thҿ bài (token), quҧn lý hoҥt ÿӝng (activity
management).
Nhұn dҥng tên và thӫ tөc cҫn thiӃt cNJng nhѭ là các công viӋc bҧo mұt, ÿӇ hai
ӭng dөng có thӇ giao tiӃp vӟi nhau trên mҥng. Nhӡ tҫng phiên, nhӳng ngѭӡi sӱ
Gөng lұp ÿѭӧc các ÿѭӡng nӕi vӟi nhau, khi cuӝc hӝi thoҥi ÿѭӧc thành lұp thì mӭc
này có thӇ quҧn lý cuӝc hӝi thoҥi ÿó theo yêu cҫu cӫa ngѭӡi sӱ dөng. Mӝt kӃt nӕi
giӳa hai máy cho phép ngѭӡi sӱ dөng ÿѭӧc ÿăng ký vào mӝt hӋ thӕng phân chia
thӡi gian tӯ xa hoһc chuyӇn tұp tin giӳa 2 máy.
6. 7̯ng trình di͍n
Quҧn lý cách thӭc biӇu diӉn thông tin theo cú pháp dӳ liӋu cӫa ngѭӡi sӱ dөng,
loҥi mã sӱ dөng (ASCII, ӐBCDIC, ...) và thӵc hiӋn các vҩn ÿӅ nén dӳ liӋu.
NhiӋm vө cӫa mӭc này là lӵa chӑn cách tiӃp nhұn dӳ liӋu, biӃn ÿәi các ký tӵ,
chӳ sӕ cӫa mã ASCII hay các mã khác và các ký tӵꢀÿLӅu khiӇn thành mӝt kiӇu mã
nhӏ phân thӕng nhҩt ÿӇ các loҥi máy khác nhau ÿӅu có thӇ thâm nhұp vào hӋ thӕng
Pҥng.
7. 7̯ng ͱng dͭng
7ҫng này là giao diӋn giӳa ngѭӡi sӱ dөng và môi trѭӡng hӋ thӕng mӣ.
7ҫng này có nhiӋm vө phөc vө trӵc tiӃp cho ngѭӡi sӱ dөng, cung cҩp tҩt cҧ
các yêu cҫu phӕi ghép cҫn thiӃt cho ngѭӡi sӱ dөng, yêu cҫu phөc vө chung nhѭ
chuyӇn các File, sӱ dөng các Terminal cӫa hӋ thӕng,.... Mӭc sӱ dөng bҧo ÿҧm tӵ
ÿӝng hoá quá trình thông tin, giúp cho ngѭӡi sӱ dөng khai thác mҥng tӕt nhҩt.
- 11 -
1.4.4 Các giao thӭc chuҭn cӫa OSI
1.4.4.1 Các hàm nguyên thͯy
0ӛi thӵc thӇ truyӅn thông vӟi các thӵc thӇꢀӣ tҫng trên và dѭӟi nó qua mӝt
giao di͏n (interface). Giao diӋn này gӗm mӝt hoһc nhiӅu ÿLӇm truy cұp dӏch vө
(SAP - Service Access Point). Thӵc thӇ tҫng N-1 cung cҩp dӏch vө cho thӵc thӇ
Wҫng N thông qua viӋc gӑi các hàm dӏch vө nguyên thӫy (primitive).
Hàm nguyên thuӹ chӍ rõ chӭc năng cҫn thӵc hiӋn và ÿѭӧc dùng ÿӇ chuyӇn dӳ
liӋu và thông tin ÿLӅu khiӇn. Bӕn hàm nguyên thuӹꢀ ÿѭӧc sӱ dөng ÿӇꢀÿӏnh nghƭa
Wѭѫng tác giӳa các tҫng kӅ nhau nhѭ sau :
request
͒êu c̯u
Ch͑ báo
Tr̫ lͥi
indication
response
confirm
Xác nh̵n
request ÿѭӧc gӣi bӣi ngѭӡi sӱ dөng dӏch vөꢀӣ tҫng N+1 trong hӋ thӕng A ÿӇ
Jӑi thӫ tөc cӫa giao thӭc ӣ tҫng N. ӎêu cҫu này ÿѭӧc cҩu tҥo dѭӟi dҥng mӝt hoһc
nhiӅu ÿѫn vӏ dӳ liӋu giao thӭc (PDU - Protocol Data Unit) ÿӇ gӣi tӟi B.
Khi nhұn ÿѭӧc PDU, mӝt thӫ tөc cӫa giao thӭc ӣ tҫng N cӫa B sӁ thông báo
yêu cҫu ÿó lên tҫng N+1 bҵng hàm nguyên thӫy indication. Sau ÿó responseꢀÿѭӧc
Jӣi tӯ N + 1 cӫa B xuӕng N gӑi thӫ tөc giao thӭc tҫng N ÿӇ trҧ lӡi tӟi A.
Khi nhұn ÿѭӧc trҧ lӡi này mӝt thӫ tөc giao thӭc tҫng N sӁ gӣi hàm confirm lên
N+1 ÿӇ hoàn tҩt chu trình yêu cҫu thiӃt lұp liên kӃt cӫa ngѭӡi sӱ dөng ӣ tҫng N+1
Fӫa A.
Các chu trình cӫa ngѭӡi sӱ dөng khác nhau ÿѭӧc phân biӋt nhӡ khái niӋm
ÿLӇm thâm nhұp dӏch vө (SAP - Service Access Point) ӣ ranh giӟi cӫa 2 tҫng N + 1
và N.
1.4.4.2
Các ph˱˯ng thͱc truy͉n thông
7ҥi mӛi tҫng trong mô hình OSI có 2 phѭѫng thӭc hoҥt ÿӝng chính ÿѭӧc sӱ
Gөng : phѭѫng thӭc có liên kӃt (connection oriented) và phѭѫng thӭc không liên kӃt
(connectionless).
9ӟi các phѭѫng thӭc truyӅn không liên kӃt thì chӍ có mӝt giai ÿRҥn truyӅn dӳ
liӋu. Các gói tin dӳ liӋu (còn ÿѭӧc gӑi là datagram) ÿѭӧc truyӅn ÿӝc lұp vӟi nhau
theo mӝt con ÿѭӡng xác ÿӏnh dҫn bҵng ÿӏa chӍꢀÿích ÿѭӧc ÿһt trong mӛi datagram.
Có 3 giai ÿRҥn phân biӋt :
- 12 -
- Thi͇t l̵p liên k͇t : hai thӵc thӇ cùng tҫng ӣ hai ÿҫu cӫa liên kӃt sӁ thѭѫng
Oѭӧng vӟi nhau vӅ tұp các tham sӕ sӱ dөng trong giai ÿRҥn truyӅn dӳ liӋu.
- Truy͉n dͷ li͏u : các cѫ chӃ kiӇm soát sai sót, luӗng dӳ liӋu, ghép kênh, cҳt
Kӧp dӳ liӋu ÿѭӧc thӵc hiӋn ÿӇ tăng cѭӡng ÿӝ tin cұy và hiӋu suҩt cӫa viӋc
truyӅn dӳ liӋu.
- .͇t thúc truy͉n : giҧi phóng các tài nguyên hӋ thӕng ÿã ÿѭӧc cҩp phát cho liên
NӃt ÿӇ dùng vào mөc ÿích khác.
7ѭѫng ӭng vӟi 3 giai ÿRҥn trao ÿәi trên, có 3 loҥi thӫ tөc cѫ bҧn ÿѭӧc sӱ dөng
: CONNECT, DATA, DISCONNECT.
Ví dөꢀÿӕi vӟi giao thӭc tҫng N ta có các thӫ tөc :
N_CONNECT
N_DATA
ThiӃt lұp liên kӃt
TruyӅn dӳ liӋu
N_DISCONNECT Huӹ bӓ liên kӃt
Ngoài ra có mӝt sӕ các thӫ tөc phөꢀÿѭӧc sӱ dөng tuǤ theo chӭc năng cӫa mӛi tҫng.
Ví dͭ: Thӫ tөc N_RESTART
Thӫ tөc T_EXPEDITED_DATA Dùng cho viӋc truyӅn dӳ liӋu nhanh tҫng 4
Thӫ tөc S_TOKEN_GIVE Dùng ÿӇ chuyӇn ÿLӅu khiӇn ӣ tҫng 5
Dùng ÿӇ khӣi ÿӝng lҥi hӋ thӕng ӣ tҫng 3
0ӛi thӫ tөc trên sӁ dùng các hàm nguyên thuӹ (request, indication, response,
confirm) ÿӇ tҥo thành các hàm cѫ bҧn cӫa mô hình OSI.
1.5 HӋꢀÿLӅu hành mҥng
ViӋc lӵa chӑn hӋꢀÿLӅu hành mҥng (NOS - Network Operating System) làm
QӅn tҧng cho mҥng tuǤ thuӝc vào kích cӥ cӫa mҥng hiӋn tҥi và sӵ phát triӇn trong
Wѭѫng lai, ngoài ra còn tuǤ thuӝc vào nhӳng ѭu ÿLӇm và nhѭӧc ÿLӇm cӫa tӯng hӋ
ÿLӅu hành.
0ӝt sӕ hӋꢀÿLӅu hành mҥng phә biӃn hiӋn nay:
· +ӋꢀÿLӅu hành mҥng UNIX: Ĉây là hӋꢀÿLӅu hành do các nhà khoa hӑc xây
Gӵng và ÿѭӧc dùng rҩt phә biӃn trong giӟi khoa hӑc, giáo dөc. HӋꢀÿLӅu hành
Pҥng UNIX là hӋꢀÿLӅu hành ÿa nhiӋm, ÿa ngѭӡi sӱ dөng, phөc vө cho truyӅn
thông tӕt. Nhѭӧc ÿLӇm cӫa nó là hiӋn nay có nhiӅu Version khác nhau, không
thӕng nhҩt gây khó khăn cho ngѭӡi sӱ dөng và là hӋꢀÿLӅu hành này phӭc tҥp.
· +ӋꢀÿLӅu hành mҥng Windows 2000: Ĉây là hӋꢀÿLӅu hành cӫa hãng Microsoft,
FNJng là hӋꢀÿLӅu hành ÿa nhiӋm, ÿa ngѭӡi sӱ dөng. Ĉѭӧc xây dӵng dӵa trên
công nghӋ cӫa hӋꢀÿLӅu hành Windows NT. Ĉһc ÿLӇm cӫa nó là tѭѫng ÿӕi dӉ
Vӱ dөng, hӛ trӧ mҥnh cho các phҫn mӅm WINDOWS. Windows 2000 có thӇ
- 13 -
liên kӃt tӕt vӟi máy chӫ Novell Netware, Unix. Tuy nhiên, ÿӇ chҥy có hiӋu
quҧ, Windows 2000 Server ÿòi hӓi cҩu hình máy tѭѫng ÿӕi mҥnh.
· +ӋꢀÿLӅu hành mҥng NetWare cӫa Novell: Ĉây là hӋꢀÿLӅu hành phә biӃn trên
thӃ giӟi trong thӡi gian cuӕi, nó có thӇ dùng cho các mҥng nhӓ (khoҧng tӯ 5-
25 máy tính) và cNJng có thӇ dùng cho các mҥng lӟn gӗm hàng trăm máy
tính. Netware là mӝt hӋꢀÿLӅu hành LAN dùng cho các máy tính theo chuҭn
Fӫa IBM hay các máy tính Apple Macintosh, chҥy trên hӋꢀÿLӅu hành MS-
DOS hoһc OS/2.
1.6 Mҥng Internet
1.6.1 Lӏch sӱ ra ÿӡi và phát triӇn
Vào nhӳng năm 60, Bӝ Quӕc phòng Mӻ cho triӇn khai khҭn trѭѫng mӝt
Pҥng lѭӟi thông tin vӟi yêu cҫu: NӃu nhѭ mӝt trҥm trung chuyӇn nào ÿó trong
Pҥng bӏ phá huӹ, toàn bӝ hӋ thӕng thông tin vүn phҧi làm viӋc bình thѭӡng... Cѫ
quan Nghiên cӭu Dӵ án Cao cҩp (ARPA - Advanced Research Projects Agency)
thuӝc Bӝ Quӕc phòng Mӻꢀÿѭӧc giao trách nhiӋm thӵc hiӋn viӋc nghiên cӭu kӻ thuұt
liên mҥng (internet) nhҵm ÿáp ӭng yêu cҫu trên. Ĉây là mҥng chuyӇn mҥch gói
(packet switching) ÿҫu tiên trên thӃ giӟi, lҩy tên là ARPAnet. Ban ÿҫu, ARPAnet
chӍ gӗm mӝt vài mҥng nhӓꢀÿѭӧc chӑn lӵa cӫa các trung tâm nghiên cӭu và phát
triӇn khoa hӑc. Giao thӭc truyӅn thông lúc bҩy giӡ là kiӇu ÿLӇm - ÿLӇm, rҩt chұm và
thѭӡng xuyên gây tҳc nghӁn trên mҥng. ĈӇ giҧi quyӃt vҩn ÿӅ này, vào năm 1974
Vinton G. Cerf và Robert O. Kahn ÿѭa ra ý tѭӣng thiӃt kӃ mӝt bӝ giao thӭc mҥng
Pӟi thuұn tiӋn hѫn, ÿó chính là tiӅn thân cӫa giao thӭc TCP/IP.
Tháng 09/1983, dѭӟi sӵ tài trӧ cӫa Bӝ Quӕc phòng Mӻ, Berkeley Software
Distribution ÿѭa ra bҧn Berkeley UNIX 4.2BSD có kӃt hӧp giao thӭc TCP/IP, biӃn
TCP/IP thành phѭѫng tiӋn kӃt nӕi các hӋ thӕng UNIX. Trên cѫ sӣꢀ ÿó, mҥng
ARPANӐT nhanh chóng lan rӝng và chuyӇn tӯ mҥng thӵc nghiӋm sang hoҥt ÿӝng
chính thӭc: nhiӅu trѭӡng ÿҥi hӑc, viӋn nghiên cӭu ghi tên gia nhұp ÿӇ trao ÿәi thông
tin. ĈӃn năm 1984, mҥng ARPANӐT ÿѭӧc chia thành hai nhóm mҥng nhӓ hѫn là
MILNET, dành cho quӕc phòng, và nhóm mҥng thӭ hai vүn gӑi là ARPANET,
dành cho nghiên cӭu và phát triӇn. Hai nhóm này vүn có mӕi liên hӋ trao ÿәi dӳ liӋu
Yӟi nhau qua giao thӭc TCP/IP và ÿѭӧc gӑi chung là Enternet.
0ҥng Internet ÿã và ÿang trӣ thành phѭѫng tiӋn trao ÿәi thông tin toàn cҫu, là
phѭѫng thӭc thông tin nhanh vӟi lѭu lѭӧng truyӅn tҧi dӳ liӋu rҩt lӟn. Thông qua
Internet mà các nhà nghiên cӭu khoa hӑc kӻ thuұt, các cѫ quan giáo dөc ÿào tҥo,
các nhà doanh nghiӋp... có thӇ trao ÿәi thông tin vӟi nhau, hoһc truy cұp thông tin
- 14 -
Fӫa nhau vӅ các công trình, các lƭnh vӵc nghiên cӭu mӟi nhҩt; vӅ các phѭѫng pháp,
hình thӭc giáo dөc và ÿào tҥo, vӅ các thông tin kinh tӃ, thӏ trѭӡng giá cҧ... mӝt cách
nhanh chóng, thuұn tiӋn và dӉ dàng.
1.6.2 Cҩu trúc cӫa mҥng Internet
0ҥng Internet không phҧi mӝt mҥng ÿѫn mà là bao gӗm nhiӅu mҥng con (sub-
network) ÿѭӧc kӃt nӕi vӟi nhau thông qua các cәng (gateway) nhѭ trên hình. Thuұt
ngӳ mҥng con ӣꢀÿây mang nghƭa mӝt ÿ˯n v͓ m̩ng hoàn ch͑nh trong hӋ thӕng mҥng
Oӟn. Mҥng con hoàn toàn có thӇ là mӝt mҥng WAN vӟi quy mô quӕc gia, và có khҧ
Qăng hoҥt ÿӝng ÿӝc lұp vӟi Internet. Do giao thӭc TCP/IP không phө thuӝc lӟp vұt
lý, các mҥng con có thӇ sӱ dөng nhӳng công nghӋ ghép nӕi khác nhau (nhѭ
Ӑthernet, X.25,...) mà vүn giao tiӃp ÿѭӧc vӟi nhau.
Gateway
groupOfName
s
groupOfName
s2
M¹ng 1
M¹ng 3
Gateway
Gateway
groupOfName
M¹ng 4
s2
groupOfName
s
M¹ng 2
groupOfName
s2
M¹ng 5
Hình 1-7. Cҩu trúc cӫa mҥng Internet.
Các cәng ÿѭӧc dùng ÿӇ nӕi các mҥng con tҥo thành mӝt mҥng lӟn.
Có 2 cách kӃt nӕi vӟi Internet nhѭ sau :
· Máy con nӕi trong mҥng LAN (hay WAN) và mҥng này nӕi vӟi Internet
· Máy con nӕi ÿӃn mӝt trҥm cung cҩp dӏch vө Internet (Internet Service
Provider), thông qua ÿó kӃt nӕi vӟi Internet. Trong hình trên, ta có thӇ thҩy
các trҥm ISP lҥi kӃt nӕi vӟi Internet thông qua IAP (Internet Access
Provider). Mӝt IAP có thӇ làm luôn chӭc năng cӫa ISP nhѭng ngѭӧc lҥi thì
không.
Tải về để xem bản đầy đủ
182 trang
11140
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Giáo trình Mạng máy tính - Nguyễn Tấn Khôi", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
File đính kèm:
- giao_trinh_mang_may_tinh_nguyen_tan_khoi.pdf
