Giáo trình Mạng máy tính - Nguyễn Tấn Khôi

- i -

TRѬӠNG ĈҤI HӐC BÁCH KHOA ĈÀ NҸNG

KHOA CÔNG NGHӊ THÔNG TIN

¾ ¾ Â¾ ¾

GIÁO TRÌNH MÔN HӐC

MҤNG MÁY TÍNH

Ths. NGUYӈN TҨN KHÔI

(L˱u hành n͡i b͡)

Ĉà Nҹng – 2004

- ii -

0ӨC LӨC

Ch˱˯ng 1

0ͦꢀĈ̮U

1

1.1

1.2

Giӟi thiӋu................................................................................1

Phân loҥi mҥng ......................................................................2

1.2.1 Dӵa theo khoҧng cách ÿӏa lý........................................................2

1.2.2 Dӵa theo cҩu trúc mҥng...............................................................2

1.2.3 Theo phѭѫng pháp chuyӇn mҥch .................................................3

1.3

KiӃn trúc phân tҫng và chuҭn hoá mҥng..............................5

1.3.1 Các tә chӭc chuҭn hoá mҥng .......................................................5

1.3.2 KiӃn trúc phân tҫng .....................................................................6

1.4

Mô hình OSI...........................................................................7

1.4.1 KiӃn trúc cӫa mô hình OSI ..........................................................7

1.4.2 Sӵ ghép nӕi giӳa các mӭc............................................................8

1.4.3 Chӭc năng cӫa mӛi tҫng ..............................................................9

1.4.4 Các giao thӭc chuҭn cӫa OSI..................................................... 11

1.5

1.6

+ӋꢀÿLӅu hành mҥng..............................................................12

0ҥng Internet ......................................................................13

1.6.1 Lӏch sӱ ra ÿӡi và phát triӇn........................................................13

1.6.2 Cҩu trúc cӫa mҥng Internet........................................................14

1.6.3 Các kiӃn trúc khác.....................................................................15

Ch˱˯ng 2

7̮NG V̴T LÝ

16

2.1 Môi trѭӡng truyӅn tin..........................................................16

2.1.1 Phѭѫng tiӋn truyӅn .................................................................... 16

2.1.2 Các thông sӕ cѫ bҧn cӫa môi trѭӡng truyӅn tin.......................... 19

2.2

Chuҭn giao diӋn ...................................................................19

2.2.1 Modem......................................................................................19

2.2.2 DTE và DCE.............................................................................21

2.2.3 Chuҭn RS-232C ........................................................................ 21

Ch˱˯ng 3

7̮NG LIÊN K͆T DͶ LI͎U

22

3.1

3.2

Chӭc năng ............................................................................22

Các vҩn ÿӅ cӫa tҫng liên kӃt dӳ liӋu ...................................22

3.2.1 Cung cҩp dӏch vө cho tҫng mҥng ...............................................22

3.2.2 Khung tin - Nhұn biӃt gói tin.....................................................23

3.2.3 KiӇm tra lӛi............................................................................... 23

- iii -

3.2.4 ĈLӅu khiӇn luӗng dӳ liӋu............................................................23

3.2.5 Quҧn lý liên kӃt .........................................................................24

3.2.6 Nén dӳ liӋu khi truyӅn ...............................................................24

3.3

Phát hiӋn và hiӋu chӍnh lӛi .................................................. 24

3.3.1 Phѭѫng pháp bit chҹn lҿ (Parity)................................................25

3.3.2 Tính theo ÿa thӭc chuҭn.............................................................25

3.3.3 Mã sӱa sai..................................................................................26

3.4 Thӫ tөc liên kӃt dӳ liӋu cѫ bҧn ........................................... 27

3.4.1 Giao thӭc ÿѫn công vӟi kênh có lӛi............................................28

3.5

ĈLӅu khiӇn dòng truyӅn....................................................... 28

3.5.1 Cѫ chӃ cӱa sә ............................................................................29

3.5.2 Trao ÿәi bҧn tin vӟi cӱa sә 1 bit.................................................30

3.5.3 Vұn chuyӇn liên tөc ...................................................................31

3.6

Các giao thӭc cӫa tҫng Liên kӃt dӳ liӋu ............................. 33

3.6.1 Giao thӭc BSC...........................................................................33

3.6.2 Giao thӭc HDLC........................................................................34

Ch˱˯ng 4

0̨NG CͬC B͠

37

4.1 Các cҩu hình cӫa mҥng LAN .............................................. 37

4.1.1 Mҥng dҥng hình sao (Star Topology) .........................................37

4.1.2 Mҥng hình tuyӃn (Bus Topology) ..............................................38

4.1.3 Mҥng dҥng vòng (Ring Topology) .............................................38

4.1.4 Mҥng dҥng kӃt hӧp ....................................................................39

4.2

Các giao thӭc ÿLӅu khiӇn truy nhұp ÿѭӡng truyӅn........... 39

4.2.1 Phѭѫng pháp CSMA..................................................................40

4.2.2 Phѭѫng pháp CSMA/CD ...........................................................41

4.2.3 ĈLӅu khiӇn truy nhұp bus vӟi thҿ bài..........................................41

4.2.4 ĈLӅu khiӇn truy nhұp vòng vӟi thҿ bài........................................43

4.3

Chuҭn hóa mҥng cөc bӝ...................................................... 44

4.3.1 Chuҭn Ethernet ..........................................................................46

Ch˱˯ng 5

7̮NG M̨NG

47

5.1 Các vҩn ÿӅ cӫa tҫng mҥng................................................... 47

5.1.1 Ĉӏnh ÿӏa chӍ cho tҫng mҥng........................................................47

5.1.2 Dӏch vө cung cҩp cho tҫng giao vұn...........................................48

5.1.3 Tә chӭc các kênh truyӅn tin trong tҫng mҥng.............................49

5.1.4 Tìm ÿѭӡng ÿi trong mҥng ..........................................................50

5.1.5 Tҳc nghӁn trong mҥng ...............................................................51

- iv -

5.2

.Ӄt nӕi liên mҥng.................................................................51

5.2.1 Các thiӃt bӏ dùng ÿӇ kӃt nӕi liên mҥng....................................... 52

5.3

Giao thӭc liên mҥng IP........................................................58

5.3.1 Cҩu trúc khung tin IP................................................................. 59

5.3.2 Ĉӏa chӍ IP .................................................................................. 64

5.4

Phân chia mҥng con.............................................................66

Hoҥt ÿӝng cӫa giao thӭc IP.................................................67

Các giao thӭc liên quan ÿӃn IP ...........................................68

5.5

5.6

5.6.1 Giao thӭc phân giҧi ÿӏa chӍ ARP................................................68

5.6.2 Giao thӭc RARP (Reverse Address Resolution Protocol) ..........71

5.6.3 Giao thӭc ICMP........................................................................71

5.7

Phiên bҧn IPv6.....................................................................76

5.7.1 Khung tin IPng v6 .....................................................................77

5.8

Ĉӏnh tuyӃn trên Internet......................................................77

5.8.1 Bҧng chӑn ÿѭӡng ......................................................................77

5.8.2 Xây dӵng bҧng chӑn ÿѭӡng cho các Router/Gateway................ 78

5.9

0ҥng X.25............................................................................80

5.9.1 Cѫ sӣ kӻ thuұt ........................................................................... 80

5.10 .ӻ thuұt FRAME RELAY..................................................82

5.10.1

Khuôn dҥng gói dӳ liӋu Frame-Relay....................................82

Ch˱˯ng 6

7̮NG GIAO V̴N

84

6.1

Các vҩn ÿӅ cӫa tҫng giao vұn..............................................84

6.1.1 Cung cҩp dӏch vө cho tҫng phiên ...............................................84

6.1.2 Chҩt lѭӧng dӏch vө QoS ............................................................86

6.1.3 Các lӟp giao thӭc cӫa tҫng giao vұn .......................................... 87

6.1.4 Thӫ tөc giao vұn trên X. 25 ....................................................... 90

Ch˱˯ng 7

+͔ GIAO THͰC TCP/IP

91

7.1

7.2

Mô hình TCP/IP...................................................................91

Giao thӭc TCP .....................................................................93

7.2.1 Khuôn dҥng gói tin TCP............................................................ 94

7.2.2 Quá trình nӕi-tách...................................................................... 96

7.2.3 Quá trình trao ÿәi dӳ liӋu...........................................................97

7.2.4 Thӭ tӵ thӵc hiӋn ӭng dөng TCP/IP............................................ 97

7.3

7.4

Giao thӭc UDP................................................................... 100

&әng và Socket................................................................... 101

- v -

7.4.1 Sӕ hiӋu cәng ............................................................................101

7.4.2 Socket......................................................................................101

7.5

Mô hình giao tiӃp Client/Server........................................ 103

7.5.1 Quá trình trao ÿәi dӳ liӋu dùng Stream Socket.........................103

7.5.2 Quá trình trao ÿәi dӳ liӋu dùng Datagram Socket.....................104

7.5.3 Ví dө chѭѫng trình client/server...............................................105

Ch˱˯ng 8

7̮NG PHIÊN

108

8.1 'ӏch vө OSI cho tҫng Phiên .............................................. 108

8.1.1 Cung cҩp cho ngѭӡi sӱ dөng dӏch vө tҫng phiên (SS-user).......108

8.1.2 ĈLӅu khiӇn trao ÿәi dӳ liӋu.......................................................109

8.1.3 ĈLӅu hành phiên làm viӋc.........................................................110

8.1.4 Liên kӃt phiên..........................................................................111

8.2

Giao thӭc chuҭn tҫng phiên.............................................. 111

8.2.1 Các loҥi SPDU, các tham sӕ và chӭc năng ...............................112

Ch˱˯ng 9

9.1 Vai trò và chӭc năng ......................................................... 114

9.1.1 Phiên dӏch dӳ liӋu ....................................................................116

7̮NG TRÌNH DI͌N

114

9.2

9.3

'ӏch vө OSI cho tҫng trình diӉn ....................................... 116

Giao thӭc chuҭn tҫng trình diӉn....................................... 117

9.3.1 Các chuҭn khác cho tҫng trình diӉn..........................................118

Ch˱˯ng 10

7̮NG ͰNG DING

119

10.1 An toàn thông tin trên mҥng............................................. 119

10.1.1

10.1.2

Các chiӃn lѭӧc an toàn hӋ thӕng ..........................................119

An toàn thông tin bҵng mã hóa ............................................120

10.2 CáC phѭѫng pháp mã hóa dӳ liӋu.................................... 122

10.2.1

10.2.2

10.2.3

10.2.4

Phѭѫng pháp hoán vӏ ...........................................................122

Phѭѫng pháp thay thӃ ..........................................................123

Phѭѫng pháp mã hóa chuҭn DES.........................................124

Phѭѫng pháp mã hoá khoá công khai...................................128

10.3 &ѫ chӃ bҧo vӋ bҵng firewall .............................................. 132

10.3.1 Các loҥi firewall và cѫ chӃ hoҥt ÿӝng...................................134

10.4 +Ӌ thӕng tên miӅn DNS (Domain Name System )............ 137

10.4.1

10.4.2

10.4.3

Không gian tên miӅn DNS...................................................138

Máy chӫ quҧn lý tên ............................................................140

Chѭѫng trình phân giҧi tên...................................................140

- vi -

10.5 +Ӌ quҧn trӏ mҥng............................................................... 140

10.5.1

10.5.2

HӋ bӏ quҧn trӏ ...................................................................... 141

Cѫ sӣ dӳ liӋu chӭa thông tin quҧn trӏ mҥng ......................... 141

10.6 'ӏch vө thѭꢀÿLӋn tӱ ............................................................ 142

10.6.1

10.6.2

10.6.3

Giao thӭc SMTP ................................................................. 143

MIME................................................................................. 147

Giao thӭc POP .................................................................... 151

10.7 'ӏch vө truy cұp tӯ xa - TELNET .................................... 154

10.7.2

10.7.3

10.7.4

Dӏch vө truyӅn tұp tin FTP .................................................. 156

UserNEWS ......................................................................... 162

WORLD-WIDE-WEB ........................................................ 163

- 1 -

Ch˱˯ng 1

0ӢꢀĈҪU

1.1 Giӟi thiӋu

0ҥng máy tính là tұp hӧp nhiӅu máy tính ÿLӋn tӱ và các thiӃt bӏꢀÿҫu cuӕi ÿѭӧc

NӃt nӕi vӟi nhau bҵng các thiӃt bӏ liên lҥc nhҵm trao ÿәi thông tin, cùng chia sҿ

pcӭng, phҫn mӅm và dӳ liӋu vӟi nhau

0ҥng máy tính bao gӗm phҫn cӭng, các giao thӭc và các phҫn mӅm mҥng.

Khi nghiên cӭu vӅ mҥng máy tính, các vҩn ÿӅ quan trӑng ÿѭӧc xem xét là giao

thӭc mҥng, cҩu hình kӃt nӕi cӫa mҥng, và các dӏch vө trên mҥng.

0ҥng máy tính có nhӳng công dөng nhѭ sau :

1. T̵p trung tài nguyên t̩i m͡t s͙ máy và chia s̓ cho nhi͉u máy khác

- NhiӅu ngѭӡi có thӇ dùng chung mӝt phҫn mӅm tiӋn ích.

- Dӳ liӋu ÿѭӧc quҧn lý tұp trung nên an toàn hѫn, trao ÿәi giӳa nhӳng ngѭӡi sӱ

Gөng thuұn lӧi hѫn, nhanh chóng hѫn.

- Mҥng máy tính cho phép ngѭӡi lұp trình ӣ mӝt trung tâm máy tính này có thӇ

Vӱ dөng các chѭѫng trình tiӋn ích cӫa mӝt trung tâm máy tính khác ÿang rӛi,

VӁ làm tăng hiӋu quҧ kinh tӃ cӫa hӋ thӕng.

2. Kh̷c phͭc s͹ trͧ ng̩i v͉ kho̫ng cách ÿ͓a lý.

3. Tăng ch̭t l˱ͫng và hi͏u qu̫ khai thác thông tin.

4. Cho phép th͹c hi͏n nhͷng ͱng dͭng tin h͕c phân tán

5. Ĉ͡ an toàn tin c̵y cͯa h͏ th͙ng tăng lên nhͥ kh̫ năng thay th͇ khi có s͹ c͙

Yͣi máy có s͹ c͙ : An toàn cho dӳ liӋu và phҫn mӅm vì phҫn mӅm mҥng sӁ

khoá các tұp tin khi có nhӳng ngѭӡi không ÿӫ quyӅn hҥn truy xuҩt các tұp tin

và thѭ mөc ÿó.

6. Phát tri͋n các công ngh͏ trên m̩ng: Ngѭӡi sӱ dөng có thӇ trao ÿәi thông tin

Yӟi nhau dӉ dàng và sӱ dөng hӋ mҥng nhѭ là mӝt công cөꢀÿӇ phә biӃn tin

Wӭc, thông báo vӅ mӝt chính sách mӟi, vӅ nӝi dung buәi hӑp, vӅ các thông tin

kinh tӃ khác nhѭ giá cҧ thӏ trѭӡng, tin rao vһt (muӕn bán hoһc muӕn mua

Pӝt cái gì ÿó), hoһc sҳp xӃp thӡi khoá biӇu cӫa mình chen lүn vӟi thӡi khoá

biӇu cӫa nhӳng ngѭӡi khác , . . .

- 2 -

1.2 Phân loҥi mҥng

1.2.1 Dӵa theo khoҧng cách ÿӏa lý

0ҥng máy tính có thӇ phân bә trên mӝt khu vӵc nhҩt ÿӏnh hoһc có thӇ trong

Pӝt quӕc gia hay toàn cҫu. Dӵa vào phҥm vi phân bӕ, ngѭӡi ta có thӇ phân ra các

loҥi mҥng nhѭ sau:

a. LAN (Local Area Network - Mҥng cөc bӝ) : LAN thѭӡng ÿѭӧc sӱ dөng

trong nӝi bӝ mӝt cѫ quan/tә chӭc..., kӃt nӕi các máy tính trong mӝt khu vӵc

bán kính khoҧng 100m-10km. KӃt nӕi ÿѭӧc thӵc hiӋn thông qua các môi

trѭӡng truyӅn thông tӕc ÿӝ cao, ví dө cáp ÿӗng trөc hay cáp quang.

b. MAN (Metropolitan Area Network - Mҥng ÿô thӏ) : KӃt nӕi các máy tính

trong phҥm vi mӝt thành phӕ. KӃt nӕi này ÿѭӧc thӵc hiӋn thông qua các

môi trѭӡng truyӅn thông tӕc ÿӝ cao (50-100 Mbit/s).

c. WAN (Wide Area Network) - Mҥng diӋn rӝng, kӃt nӕi máy tính trong nӝi

Eӝ các quӕc gia hay giӳa các quӕc gia trong cùng mӝt châu lөc. Thông

thѭӡng kӃt nӕi này ÿѭӧc thӵc hiӋn thông qua mҥng viӉn thông. Các WAN

có thӇꢀÿѭӧc kӃt nӕi vӟi nhau thành GAN hay tӵ nó ÿã là GAN.

d. GAN (Global Area Network) : Mҥng toàn cҫu, kӃt nӕi máy tính tӯ các châu

Oөc khác nhau. Thông thѭӡng kӃt nӕi này ÿѭӧc thӵc hiӋn thông qua mҥng

viӉn thông và vӋ tinh.

Trong các khái niӋm nói trên, WAN và LAN là hai khái niӋm hay ÿѭӧc sӱ

Gөng nhҩt.

1.2.2 Dӵa theo cҩu trúc mҥng

1.2.2.1

Ki͋u ÿL͋m - ÿL͋m (point - to - point)

H×nh sao

Chu tr×nh

H×nh c©y

D¹ng ®Çy ®ñ

Hình 1-1. Cҩu trúc mҥng kiӇu ÿLӇm-ÿLӇm.

Ĉѭӡng truyӅn nӕi tӯng cһp nút mҥng vӟi nhau. Thông tin ÿi tӯ nút nguӗn qua

nút trung gian rӗi gӣi tiӃp nӃu ÿѭӡng truyӅn không bӏ bұn. Do ÿó còn có tên là

Pҥng lѭu trӳ và chuyӇn tiӃp (store and forward).

- 3 -

1.2.2.2

Ki͋u khuy͇ch tán

%ҧn tin ÿѭӧc gӣi ÿi tӯ mӝt nút nào ÿó sӁꢀÿѭӧc tiӃp nhұn bӣi các nút còn lҥi

(còn gӑi là broadcasting hay point to multipoint). Trong bҧn tin phҧi có vùng ÿӏa chӍ

cho phép mӛi nút kiӇm tra xem có phҧi tin cӫa mình không và xӱ lý nӃu ÿúng bҧn

tin ÿѭӧc gӣi ÿӃn.

Bus

VӋ tinh hoһc radio

Back bone (xѭѫng sӕng)

Hình 1-2. Sѫꢀÿӗ kӃt nӕi theo kiӇu khuyӃch tán.

Trong cҩu trúc dҥng Bus và Vòng cҫn cѫ chӃ "tr͕ng tài" ÿӇ giҧi quyӃt các

xung ÿӝt (collision) xҧy ra khi nhiӅu nút muӕn truyӅn tin ÿӗng thӡi. Trong cҩu trúc

YӋ tinh hoһc radio, mӛi nút cҫn có ăng-ten thu và phát.

1.2.3 Theo phѭѫng pháp chuyӇn mҥch

- Mҥng chuyӇn mҥch kênh (Line switching network), ví dө nhѭ mҥng ÿLӋn

thoҥi.

- Mҥng chuyӇn mҥch thông báo (Message switching network)

- Mҥng chuyӇn mҥch gói (Packet switching network)

1.2.3.1

Chuy͋n m̩ch kênh

ChuyӇn mҥch kênh (line switching) ÿѭӧc dùng trong mҥng ÿLӋn thoҥi. Mӝt

kênh cӕꢀÿӏnh ÿѭӧc thiӃt lұp giӳa cһp thӵc thӇ cҫn liên lҥc vӟi nhau. Mҥng này có

hiӋu suҩt không cao vì có lúc kênh bӓ không.

Data

S₂

S₄

Data

S₁

S₆

S₃

S₅

Hình 1-3. Mҥng chuyӇn mҥch kênh.

- 4 -

M̩ng chuy͋n m̩ch b̫n tin

1.2.3.2

Mess 1

S₂

S₄

Mess

S₁

S₆

Mess 2

S₃

S₅

Hình 1-4. Phѭѫng pháp chuyӇn mҥch thông báo.

Các nút cӫa mҥng căn cӭ vào ÿӏa chӍꢀÿích cӫa “bҧn tin” ÿӇ chӑn nút kӃ tiӃp.

Nhѭ vұy các nút cҫn lѭu trӳ và ÿӑc tin nhұn ÿѭӧc, quҧn lý viӋc truyӅn tin. Trong

trѭӡng hӧp bҧn tin quá dài và nӃu sai phҧi truyӅn lҥi thì hiӋu suҩt không cao.

Phѭѫng pháp này giӕng nhѭ cách gӣi thѭ thông thѭӡng.

· Ѭu ÿLӇm so vӟi phѭѫng pháp chuyӇn mҥch kênh:

- HiӋu suҩt sӱ dөng ÿѭӡng truyӅn cao vì không bӏ chiӃm dөng ÿӝc quyӅn mà

ÿѭӧc phân chia giӳa nhiӅu thӵc thӇ.

- Mӛi nút mҥng (hay nút chuyӇn mҥch thông bao) có thӇ lѭu trӳ message cho

Wӟi khi kênh truyӅn rӛi mӟi gӱi bҧn tin ÿi. Do ÿó giҧm ÿѭӧc tình trҥng tҳc

nghӁn (congestion) trên mҥng.

- ĈLӅu khiӇn viӋc truyӅn tin bҵng cách sҳp xӃp ÿӝꢀѭu tiên cho các bҧn tin.

- Có thӇ tăng hiӋu suҩt sӱ dөng giҧi thông cӫa mҥch bҵng cách gán ÿӏa chӍ

quҧng bá (broadcast) ÿӇ gӣi bҧn tin ÿӗng thӡi ÿӃn nhiӅu ÿích.

· Nhѭӧc ÿLӇm:

- Do không hҥn chӃ kích thѭӟc cӫa bҧn tin nên có thӇ dүn ÿӃn phí tәn lѭu trӳ

Wҥm thӡi cao và ҧnh hѭӣng ÿӃn thӡi gian hӗi ÿáp và chҩt lѭӧng truyӅn ÿi.

0ҥng chuyӇn mҥch thông báo thích hӧp vӟi các dӏch vө thông tin kiӇu thѭ

ÿLӋn tӱ (Email) hѫn là ÿӕi vӟi các ӭng dөng có tính thӡi gian thӵc vì tӗn tҥi ÿӝ trӉ

nhҩt ÿӏnh do lѭu trӳ và xӱ lý thông tin ÿLӅu khiӇn tҥi mӛi nút.

1.2.3.3

M̩ng chuy͋n m̩ch gói

S₂

S₄

Message

S₁

S₆

S₃

S₅

Hình 1-5. Mҥng chuyӇn mҥch gói.

- 5 -

%ҧn tin ÿѭӧc chia thành nhiӅu gói tin (packet) ÿӝ dài 512 bytes, phҫn ÿҫu là

ÿӏa chӍꢀÿích, mã ÿӇ tұp hӧp các gói. Các gói cӫa các bҧn tin khác nhau có thӇꢀÿѭӧc

truyӅn ÿӝc lұp trên cùng mӝt ÿѭӡng truyӅn. Vҩn ÿӅ phӭc tҥp ӣꢀÿây là tҥo lҥi bҧn tin

ban ÿҫu, ÿһc biӋt khi ÿѭӧc truyӅn trên các con ÿѭӡng khác nhau.

ChuyӇn mҥch gói mӅm dҿo, hiӋu suҩt cao. Xu hѭӟng phát triӇn hiӋn nay là sӱ

Gөng hai kӻ thuұt chuyӇn mҥch kênh và chuyӇn mҥch gói trong cùng mӝt mҥng

thӕng nhҩt gӑi là mҥng ISDN (Integrated Services Digital Network - Mҥng thông

tin sӕꢀÿa dӏch vө).

1.3 KiӃn trúc phân tҫng và chuҭn hoá mҥng

Tình trҥng không tѭѫng thích giӳa các mҥng ÿһc biӋt là các mҥng trên thӏ

trѭӡng gây trӣ ngҥi cho nhӳng ngѭӡi sӱ dөng khác nhau. Do ÿó cҫn phҧi xây dӵng

mô hình chuҭn làm cѫ sӣ cho các nhà nghiên cӭu thiӃt kӃ mҥng ÿӇ tҥo ra các sҧn

phҭm mӟi vӅ mҥng, dӉ phә cұp, sҧn xuҩt, sӱ dөng. Các chuҭn có vai trò quan trӑng

trong công tác thiӃt kӃ và xây dӵng các hӋ thӕng kӻ thuұt và công nghӋ.

Chu̱n hóa m̩ng máy tính là nêu ra các tiêu chu̱n c˯ b̫n th͙ng nh̭t v͉ c̭u

trúc m̩ng giúp cho các m̩ng khác nhau có th͋ trao ÿ͝i thông tin ÿ˱ͫc vͣi nhau.

ĈӇ mҥng hoҥt ÿӝng ÿҥt khҧ năng tӕi ÿa, các tiêu chuҭn ÿѭӧc chӑn phҧi cho

phép mӣ rӝng mҥng ÿӇ có thӇ phөc vө nhӳng ӭng dөng không dӵ kiӃn trѭӟc trong

Wѭѫng lai tҥi lúc lҳp ÿһt hӋ thӕng và ÿLӅu ÿó cǊng cho phép mҥng làm viӋc vӟi

nhӳng thiӃt bӏꢀÿѭӧc sҧn xuҩt tӯ nhiӅu hãng khác nhau.

1.3.1 Các tә chӭc chuҭn hoá mҥng

Hai tә chӭc chính thӵc hiӋn chuҭn hóa mҥng là ISO và CCTTT.

1. ISO (International Standards Organization) - Tә chӭc chuҭn hóa quӕc tӃ. ISO

hoҥt ÿӝng dѭӟi sӵ bҧo trӧ cӫa LHQ. Thành viên cӫa ISO là các cѫ quan tiêu

chuҭn hóa cӫa các quӕc gia và các Ban chuyên môn. Ban TC97 ÿѭӧc chia ra

thành các tiӇu ban và các nhóm công tác.

2. IEEE (Institute of Electrical and Electronic Engineers) - ViӋn nghiên cӭu các

Yҩn ÿӅ vӅ kӻ thuұt ÿLӋn và ÿLӋn tӱ cӫa Mӻ. IEEE chӏu trách nhiӋm vӅ tҫng Data

Link và Physical. Phân ban các chuҭn này là phân ban 802 (thành lұp tháng

Hai năm 1980).

3. CCITT (Commité Consultatif Internatinal pour Télégraphe et Téléphone) - Tә

chӭc tѭ vҩn quӕc tӃ vӅꢀÿLӋn báo và ÿLӋn thoҥi hoҥt ÿӝng dѭӟi sӵ bҧo trӧ cӫa

LHQ, chuyên nghiên cӭu nhҵm công bӕ các khuyӃn nghӏ thӕng nhҩt vӅ mҥng

- 6 -

máy tính. Bao gӗm các khuyӃn nghӏ liên quan ÿӃn viӋc truyӅn dӳ liӋu trên

Pҥng, mҥng ISDN.

4. ANSI (American National Standards Institute) :ViӋn nghiên cӭu các chuҭn

quӕc gia cӫa Mӻ.

5. ECMA (European Computer Manufactures Association) : HiӋp hӝi máy tính

châu âu

6. ATM Forum (Asynchronous Transfers Mode) - Thӵc hiӋn các giҧi pháp cho

Pҥng ISDN.

7. IETF (Internet Enggineering Task Force) : Sҧn xuҩt các chuҭn liên quan ÿӃn

Internet (SNMP, TCP/IP ...)

1.3.2 KiӃn trúc phân tҫng

ĈӇ giҧm ÿӝ phӭc tҥp thiӃt kӃ, kiӃn trúc mҥng ÿѭӧc tә chӭc thành mӝt cҩu trúc

ÿa tҫng, mӛi tҫng ÿѭӧc xây trên tҫng trѭӟc nó, tҫng dѭӟi sӁ cung cҩp dӏch vө cho

Wҫng cao hѫn. Tҫng N trên mӝt máy thӵc hiӋn viӋc giao tiӃp vӟi tҫng N trên mӝt

máy khác. Các qui tҳc, luұt lӋꢀÿѭӧc sӱ dөng cho viӋc giao tiӃp này ÿѭӧc gӑi là các

giao thӭc cӫa tҫng N.

Các thӵc thӇ (entity) nҵm trên các tҫng tѭѫng ӭng trên nhӳng máy khác nhau

Jӑi là các tiӃn trình ÿӗng mӭc. Các tiӃn trình ÿӗng mӭc giao tiӃp vӟi nhau bҵng

cách sӱ dөng các giao thӭc trong tҫng cӫa nó.

Giӳa 2 tҫng kӅ nhau tӗn tҥi mӝt giao diӋn (interface) xác ÿӏnh các hàm nguyên

thӫy và các dӏch vө tҫng dѭӟi cung cҩp cho tҫng trên.

7ұp hӧp các tҫng và các giao thӭc ÿѭӧc gӑi là kiӃn trúc mҥng (Network

Architecture).

&ҩu trúc phân tҫng cӫa mҥng máy tính có ý nghƭa ÿһc biӋt nhѭ sau :

- Thuұn tiӋn trong công tác thiӃt kӃ, xây dӵng và cài ÿһt các mҥng máy tính,

trong ÿó mӛi hӋ thӕng thành phҫn ÿѭӧc xem nhѭ là mӝt cҩu trúc ÿa tҫng.

- Mӛi tҫng ÿѭӧc xây dӵng dӵa trên cѫ sӣ tҫng kӅ liӅn trѭӟc ÿó. Nhѭ vұy tҫng

Gѭӟi sӁ cung cҩp dӏch vө cho tҫng trên.

- Sӕ lѭӧng, tên gӑi và chӭc năng cӫa mӛi tҫng sӁꢀÿѭӧc ngѭӡi thiӃt kӃ mҥng máy

tính cө thӇ quy ÿӏnh.

- Tұp hӧp các giao thӭc, các vҩn ÿӅ kӻ thuұt và công nghӋ cho mӛi tҫng có thӇ

ÿѭӧc khҧo sát, nghiên cӭu triӇn khai ÿӝc lұp vӟi nhau.

- 7 -

· Giao thӭc : Mӛi khi trao ÿәi thông tin nhѭꢀÿLӋn thoҥi, telex, viӃt . . . ngѭӡi ta

phҧi tuân theo mӝt sӕ quy luұt. Các quy luұt này ÿѭӧc nhóm lҥi và gӑi là

giao thӭc (protocol).

Giao thӭc có các chӭc năng chính nhѭ sau :

1. Ĉӏnh nghƭa cҩu trúc khung mӝt cách chính xác cho tӯng byte, các ký tӵ và

Eҧn tin.

2. Phát hiӋn và xӱ lý các lӛi, thông thѭӡng là gӱi lҥi bҧn tin gӕc sau khi phát

hiӋn lҫn trѭӟc bӏ lӛi

3. Quҧn lý thӭ tӵ các lӋnh ÿӇꢀÿӃm các bҧn tin, nhұn dҥng, tránh mҩt hoһc thu

thӯa bҧn tin.

4. Ĉҧm bҧo không nhҫm lүn giӳa bҧn tin và lӋnh

5. ChӍ ra các thuӝc tính ÿѭӡng dây khi lұp các ÿѭӡng nӕi ÿa ÿLӇm hoһc bán

song công (cho biӃt ai ÿӕi thoҥi vӟi ai).

6. Giҧi quyӃt vҫn ÿӅ xung ÿӝt thâm nhұp (yêu cҫu ÿӗng thӡi), gӱi khi chѭa có

Vӕ liӋu, mҩt liên lҥc, khӣi ÿӝng.

1.4 Mô hình OSI

1.4.1 KiӃn trúc cӫa mô hình OSI

'ӵa trên kiӃn trúc phân tҫng, ISO ÿã ÿѭa ra mô hình 7 tҫng (layer) cho mҥng,

Jӑi là mô hình kӃt nӕi hӋ thӕng mӣ hoһc mô hình OSI (Open Systems

Interconnection model), vào năm 1984.

6͑ hiʄu

+ʄ th͑ng A

+ʄ th͑ng B

Tên ÿɇn vʈ dͯ liʄu

Wɤng

7

6

G.thͩc tɤng 7

Application

Presentation

Ɉng dͥng

Trình diʂn

APDU, Messag ,Packet

PPDU, Packet

Các tɤng cao

;ͭ lý tin

5

4

Session

Transport

Phiên

Giao vɪn

SPDU, Packet

TPDU,Segment,

Packet

Các tɤng

thɢp

3

2

1

Network

Data link

Physical

0ɞng

Datagram, Packet

Truyɾn tin

G. thͩc tɤng 2

G. thͩc tɤng 1

Liên kɼt dͯ liʄu Frame, Packet

9ɪt lý Bit, Packet

Hình 1-6. Mô hình OSI 7 tҫng.

Nhóm các tҫng thҩp (physical, data link, network, transport) liên quan ÿӃn các

phѭѫng tiӋn cho phép truyӅn dӳ liӋu qua mҥng. Các tҫng thҩp ÿҧm nhiӋm viӋc

truyӅn dӳ liӋu, thӵc hiӋn quá trình ÿóng gói, dүn ÿѭӡng, kiӇm duyӋt và truyӅn tӯng

nhóm dӳ liӋu. Các tҫng này không cҫn quan tâm ÿӃn loҥi dӳ liӋu mà nó nhұn ÿѭӧc

Wӯ hay gӱi cho tҫng ӭng dөng, mà chӍꢀÿѫn thuҫn là gӱi chúng ÿi.

- 8 -

Nhóm các tҫng cao (session, presentation, application) liên quan chӫ yӃu ÿӃn

viӋc ÿáp ӭng các yêu cҫu cӫa ngѭӡi sӱ dөng ÿӇ triӇn khai các ӭng dөng cӫa hӑ trên

Pҥng thông qua các phѭѫng tiӋn truyӅn thông cung cҩp bӣi các nhóm tҫng thҩp.

+Ӌ thӕng kӃt nӕi mӣ OSI là hӋ thӕng cho phép truyӅn thông tin vӟi các hӋ

thӕng khác, trong ÿó các mҥng khác nhau, sӱ dөng nhӳng giao thӭc khác nhau, có

thӇ thông báo cho nhau thông qua chѭѫng trình ÿӇ chuyӇn tӯ mӝt giao thӭc này

sang mӝt giao thӭc khác.

Mô hình OSI ÿѭa ra giҧi pháp cho vҩn ÿӅ truyӅn thông giӳa các máy tính

không giӕng nhau. Hai hӋ thӕng, dù khác nhau ÿӅu có thӇ truyӅn thông vӟi nhau

Pӝt cách hiӋu quҧ nӃu chúng ÿҧm bҧo nhӳng ÿLӅu khiӇn chung sau ÿây :

1. Các hӋ thӕng ÿӅu cài ÿһt cùng mӝt tұp hӧp các chӭc năng truyӅn thông.

2. Các chӭc năng ÿó ÿѭӧc tә chӭc thành cǊng mӝt tұp các tҫng. Các tҫng

ÿӗng mӭc phҧi cung cҩp các chӭc năng nhѭ nhau, nhѭng phѭѫng thӭc

cung cҩp không nhҩt thiӃt phҧi giӕng nhau.

3. Các tҫng ÿӗng mӭc phҧi sӱ dөng mӝt giao thӭc chung.

ĈӇꢀÿҧm bҧo nhӳng ÿLӅu trên cҫn phҧi có các chuҭn xác ÿӏnh các chӭc năng và

Gӏch vөꢀÿѭӧc cung cҩp bӣi mӝt tҫng (nhѭng không cҫn chӍ ra chúng phҧi cài ÿһt nhѭ

thӃ nào). Các chuҭn cǊng phҧi xác ÿӏnh các giao thӭc giӳa các tҫng ÿӗng mӭc. Mô

hình OSI chính là cѫ sӣꢀÿӇ xây dӵng các chuҭn ÿó.

1.4.2 Sӵ ghép nӕi giӳa các mӭc

Trong thӵc tӃ dӳ liӋu không truyӅn trӵc tiӃp tӯ tҫng i máy này sang tҫng i máy

kia (trӯ tҫng thҩp nhҩt). tҫng thҩp nhҩt có ÿѭӡng truyӅn thông vұt lý tӟi tҫng thҩp

nhҩt cӫa máy tѭѫng ӭng tӯꢀ ÿó dӳ liӋu và thông tin ÿLӅu khiӇn lҥi ÿѭӧc chuyӇn

ngѭӧc lên tҫng trên. Tҫng trên chӍ xác ÿӏnh ÿXӡng truyӅn thông lôgic (truyӅn thông

ҧo).

- Các Header cӫa giao thӭc : Thông thѭӡng, thông tin ÿLӅu khiӇn giao thӭc ÿѭӧc

gói thành mӝt khӕi và ÿѭӧc ÿһt trѭӟc dӳ liӋu nó ÿi kèm và ÿѭӧc gӑi là Header

hay Protocol Header, ÿѭӧc dùng ÿӇ truyӅn thông tin giӳa các tҫng và giӳa các

máy tính vӟi nhau. Các header cӫa giao thӭc ÿѭӧc phát triӇn theo các luұt

ÿѭӧc cho trong tұp tài liӋu ASN.1 cӫa ISҺ.

- Khi máy A gӱi tin ÿi, các ÿѫn vӏ dӳ liӋu ÿi tӯ tҫng trên xuӕng dѭӟi. Qua mӛi

Wҫng nó ÿѭӧc bә sung thông tin ÿLӅu khiӇn cӫa tҫng ÿó.

- Khi nhұn tin, thông tin ÿi tӯ dѭӟi lên. Qua mӛi tҫng thông tin ÿLӅu khiӇn ÿѭӧc

khӱ bӓ dҫn và cuӕi cùng máy B nhұn ÿѭӧc bҧn tin cӫa A.

- 9 -

1.4.3 Chӭc năng cӫa mӛi tҫng

1. T̯ng V̵t lý

Cung cҩp phѭѫng tiӋn truyӅn tin, thӫ tөc khӣi ÿӝng, duy trì huӹ bӓ các liên kӃt

Yұt lý. Giӳ nhiӋm vө chuyӇn tҧi các bit thông tin trên kênh truyӅn thông. Tҫng Vұt

lý làm viӋc vӟi các giao diӋn cѫ, ÿLӋn và giao diӋn thӫ tөc (chӭc năng) trên môi

trѭӡng vұt lý, không quan tâm ÿӃn nӝi dung biӇu diӉn cӫa các bit.

Thӵc chҩt tҫng này thӵc hiӋn nӕi liӅn các phҫn tӱ cӫa mҥng thành mӝt hӋ

thӕng bҵng các phѭѫng pháp vұt lý, ӣ mӭc này sӁ có các thӫ tөc ÿҧm bҧo cho các

yêu cҫu vӅ chuyӇn mҥch hoҥt ÿӝng nhҵm tҥo ra các ÿѭӡng truyӅn thӵc cho các

chuӛi bit thông tin.

2. T̯ng liên k͇t dͷ li͏u

ThiӃt lұp, duy trì, huӹ bӓ các liên kӃt dӳ liӋu kiӇm soát luӗng dӳ liӋu, phát

hiӋn và khҳc phөc sai sót truyӅn tin

TiӃn hành chuyӇn ÿәi thông tin dѭӟi dҥng chuӛi các bit ӣ mӭc mҥng thành

Wӯng ÿRҥn gӑi là khung tin (frame). Sau ÿó ÿҧm bҧo truyӅn liên tiӃp các khung tin

Wӟi tҫng vұt lý, ÿӗng thӡi xӱ lý các thông báo tӯ trҥm thu gӱi trҧ lҥi. Bit thông tin

trong khung tin ÿӅu mang nhӳng ý nghƭa riêng, bao gӗm các tr˱ͥng ÿ͓a ch͑, tr˱ͥng

ki͋m tra, dͷ li͏u và ki͋m tra l͟i dùng cho các mөc ÿích riêng.

NhiӋm vө chính cӫa mӭc 2 này là khӣi tҥo, tә chӭc các khung tin và xӱ lý các

thông tin liên quan tӟi khung tin.

3. T̯ng m̩ng

7ҫng mҥng ÿѭӧc xây dӵng dӵa trên kiӇu nӕi kӃt ÿL͋m - ÿL͋m do tҫng LKDL

cung cҩp, bҧo ÿҧm trao ÿәi thông tin giӳa các mҥng con trong mӝt mҥng lӟn, mӭc

này còn ÿѭӧc gӑi là mӭc thông tin giӳa các mҥng con vӟi nhau.

Có nhiӋm vө gán ÿӏa chӍ cho các bҧn tin và chuyӇn ÿәi ÿӏa chӍ logic hay các

tên thành các ÿӏa chӍ vұt lý.

Thӵc hiӋn chӑn ÿѭӡng truyӅn tin, cung cҩp dӏch vөꢀÿӏnh tuyӃn (chӑn ÿѭӡng)

cho các gói dӳ liӋu trên mҥng. Tҫng này chӍ ra dӳ liӋu tӯ nguӗn tӟi ÿích sӁꢀÿi theo

tuyӃn nào trên cѫ sӣ các ÿLӅu kiӋn cӫa mҥng, ÿӝꢀѭu tiên dӏch vө và các nhân tӕ

khác.

KiӇm soát luӗng dӳ liӋu, khҳc phөc sai sót, cҳt/hӧp dӳ liӋu, giúp loҥi trӯ sӵ tҳc

nghӁn cǊng nhѭꢀÿLӅu khiӇn luӗng thông tin.

4. 7̯ng Giao v̵n

- 10 -

7ҫng giao vұn giúp ÿҧm bҧo ÿӝ tin cұy khi chuyӇn giao dӳ liӋu và tính toàn

Yҽn dӳ liӋu tӯ nѫi gӱi ÿӃn nѫi nhұn. ĈLӅu này ÿѭӧc thӵc hiӋn dӵa trên cѫ chӃ kiӇm

tra lӛi do các tҫng bên dѭӟi cung cҩp. Tҫng giao vұn còn chӏu trách nhiӋm tҥo ra

nhiӅu kӃt nӕi cөc bӝ trên cùng mӝt kӃt nӕi mҥng gӑi là ghép kênh (multiplexing),

phân chia thӡi gian xӱ lý (time sharing), cҳt hӧp dӳ liӋu.

NhiӋm vө cӫa mӭc này là xӱ lý các thông tin ÿӇ chuyӇn tiӃp các chӭc năng tӯ

Wҫng phiên ÿӃn tҫng mҥng và ngѭӧc lҥi. Thӵc chҩt mӭc truyӅn này là ÿӇꢀÿҧm bҧo

thông tin giӳa các máy chӫ vӟi nhau. Mӭc này nhұn các thông tin tӯ tҫng phiên,

phân chia thành các ÿѫn vӏ dӳ liӋu nhӓ hѫn và chuyӇn chúng tӟi mӭc mҥng.

5. 7̯ng phiên

ThiӃt lұp, duy trì, ÿӗng bӝ hoá và huӹ bӓ các phiên truyӅn thông. Liên kӃt

phiên phҧi ÿѭӧc thiӃt lұp thông qua ÿӕi thoҥi và trao ÿәi các thông sӕꢀÿLӅu khiӇn.

Dùng tҫng giao vұn ÿӇ cung cҩp các dӏch vө nâng cao cho phiên làm viӋc nhѭ:

kiӇm soát các cuӝc hӝi thoҥi, quҧn lý thҿ bài (token), quҧn lý hoҥt ÿӝng (activity

management).

Nhұn dҥng tên và thӫ tөc cҫn thiӃt cǊng nhѭ là các công viӋc bҧo mұt, ÿӇ hai

ӭng dөng có thӇ giao tiӃp vӟi nhau trên mҥng. Nhӡ tҫng phiên, nhӳng ngѭӡi sӱ

Gөng lұp ÿѭӧc các ÿѭӡng nӕi vӟi nhau, khi cuӝc hӝi thoҥi ÿѭӧc thành lұp thì mӭc

này có thӇ quҧn lý cuӝc hӝi thoҥi ÿó theo yêu cҫu cӫa ngѭӡi sӱ dөng. Mӝt kӃt nӕi

giӳa hai máy cho phép ngѭӡi sӱ dөng ÿѭӧc ÿăng ký vào mӝt hӋ thӕng phân chia

thӡi gian tӯ xa hoһc chuyӇn tұp tin giӳa 2 máy.

6. 7̯ng trình di͍n

Quҧn lý cách thӭc biӇu diӉn thông tin theo cú pháp dӳ liӋu cӫa ngѭӡi sӱ dөng,

loҥi mã sӱ dөng (ASCII, ӐBCDIC, ...) và thӵc hiӋn các vҩn ÿӅ nén dӳ liӋu.

NhiӋm vө cӫa mӭc này là lӵa chӑn cách tiӃp nhұn dӳ liӋu, biӃn ÿәi các ký tӵ,

chӳ sӕ cӫa mã ASCII hay các mã khác và các ký tӵꢀÿLӅu khiӇn thành mӝt kiӇu mã

nhӏ phân thӕng nhҩt ÿӇ các loҥi máy khác nhau ÿӅu có thӇ thâm nhұp vào hӋ thӕng

Pҥng.

7. 7̯ng ͱng dͭng

7ҫng này là giao diӋn giӳa ngѭӡi sӱ dөng và môi trѭӡng hӋ thӕng mӣ.

7ҫng này có nhiӋm vө phөc vө trӵc tiӃp cho ngѭӡi sӱ dөng, cung cҩp tҩt cҧ

các yêu cҫu phӕi ghép cҫn thiӃt cho ngѭӡi sӱ dөng, yêu cҫu phөc vө chung nhѭ

chuyӇn các File, sӱ dөng các Terminal cӫa hӋ thӕng,.... Mӭc sӱ dөng bҧo ÿҧm tӵ

ÿӝng hoá quá trình thông tin, giúp cho ngѭӡi sӱ dөng khai thác mҥng tӕt nhҩt.

- 11 -

1.4.4 Các giao thӭc chuҭn cӫa OSI

1.4.4.1 Các hàm nguyên thͯy

0ӛi thӵc thӇ truyӅn thông vӟi các thӵc thӇꢀӣ tҫng trên và dѭӟi nó qua mӝt

giao di͏n (interface). Giao diӋn này gӗm mӝt hoһc nhiӅu ÿLӇm truy cұp dӏch vө

(SAP - Service Access Point). Thӵc thӇ tҫng N-1 cung cҩp dӏch vө cho thӵc thӇ

Wҫng N thông qua viӋc gӑi các hàm dӏch vө nguyên thӫy (primitive).

Hàm nguyên thuӹ chӍ rõ chӭc năng cҫn thӵc hiӋn và ÿѭӧc dùng ÿӇ chuyӇn dӳ

liӋu và thông tin ÿLӅu khiӇn. Bӕn hàm nguyên thuӹꢀ ÿѭӧc sӱ dөng ÿӇꢀÿӏnh nghƭa

Wѭѫng tác giӳa các tҫng kӅ nhau nhѭ sau :

request

͒êu c̯u

Ch͑ báo

Tr̫ lͥi

indication

response

confirm

Xác nh̵n

request ÿѭӧc gӣi bӣi ngѭӡi sӱ dөng dӏch vөꢀӣ tҫng N+1 trong hӋ thӕng A ÿӇ

Jӑi thӫ tөc cӫa giao thӭc ӣ tҫng N. ӎêu cҫu này ÿѭӧc cҩu tҥo dѭӟi dҥng mӝt hoһc

nhiӅu ÿѫn vӏ dӳ liӋu giao thӭc (PDU - Protocol Data Unit) ÿӇ gӣi tӟi B.

Khi nhұn ÿѭӧc PDU, mӝt thӫ tөc cӫa giao thӭc ӣ tҫng N cӫa B sӁ thông báo

yêu cҫu ÿó lên tҫng N+1 bҵng hàm nguyên thӫy indication. Sau ÿó responseꢀÿѭӧc

Jӣi tӯ N + 1 cӫa B xuӕng N gӑi thӫ tөc giao thӭc tҫng N ÿӇ trҧ lӡi tӟi A.

Khi nhұn ÿѭӧc trҧ lӡi này mӝt thӫ tөc giao thӭc tҫng N sӁ gӣi hàm confirm lên

N+1 ÿӇ hoàn tҩt chu trình yêu cҫu thiӃt lұp liên kӃt cӫa ngѭӡi sӱ dөng ӣ tҫng N+1

Fӫa A.

Các chu trình cӫa ngѭӡi sӱ dөng khác nhau ÿѭӧc phân biӋt nhӡ khái niӋm

ÿLӇm thâm nhұp dӏch vө (SAP - Service Access Point) ӣ ranh giӟi cӫa 2 tҫng N + 1

và N.

1.4.4.2

Các ph˱˯ng thͱc truy͉n thông

7ҥi mӛi tҫng trong mô hình OSI có 2 phѭѫng thӭc hoҥt ÿӝng chính ÿѭӧc sӱ

Gөng : phѭѫng thӭc có liên kӃt (connection oriented) và phѭѫng thӭc không liên kӃt

(connectionless).

9ӟi các phѭѫng thӭc truyӅn không liên kӃt thì chӍ có mӝt giai ÿRҥn truyӅn dӳ

liӋu. Các gói tin dӳ liӋu (còn ÿѭӧc gӑi là datagram) ÿѭӧc truyӅn ÿӝc lұp vӟi nhau

theo mӝt con ÿѭӡng xác ÿӏnh dҫn bҵng ÿӏa chӍꢀÿích ÿѭӧc ÿһt trong mӛi datagram.

Có 3 giai ÿRҥn phân biӋt :

- 12 -

- Thi͇t l̵p liên k͇t : hai thӵc thӇ cùng tҫng ӣ hai ÿҫu cӫa liên kӃt sӁ thѭѫng

Oѭӧng vӟi nhau vӅ tұp các tham sӕ sӱ dөng trong giai ÿRҥn truyӅn dӳ liӋu.

- Truy͉n dͷ li͏u : các cѫ chӃ kiӇm soát sai sót, luӗng dӳ liӋu, ghép kênh, cҳt

Kӧp dӳ liӋu ÿѭӧc thӵc hiӋn ÿӇ tăng cѭӡng ÿӝ tin cұy và hiӋu suҩt cӫa viӋc

truyӅn dӳ liӋu.

- .͇t thúc truy͉n : giҧi phóng các tài nguyên hӋ thӕng ÿã ÿѭӧc cҩp phát cho liên

NӃt ÿӇ dùng vào mөc ÿích khác.

7ѭѫng ӭng vӟi 3 giai ÿRҥn trao ÿәi trên, có 3 loҥi thӫ tөc cѫ bҧn ÿѭӧc sӱ dөng

: CONNECT, DATA, DISCONNECT.

Ví dөꢀÿӕi vӟi giao thӭc tҫng N ta có các thӫ tөc :

N_CONNECT

N_DATA

ThiӃt lұp liên kӃt

TruyӅn dӳ liӋu

N_DISCONNECT Huӹ bӓ liên kӃt

Ngoài ra có mӝt sӕ các thӫ tөc phөꢀÿѭӧc sӱ dөng tuǤ theo chӭc năng cӫa mӛi tҫng.

Ví dͭ: Thӫ tөc N_RESTART

Thӫ tөc T_EXPEDITED_DATA Dùng cho viӋc truyӅn dӳ liӋu nhanh tҫng 4

Thӫ tөc S_TOKEN_GIVE Dùng ÿӇ chuyӇn ÿLӅu khiӇn ӣ tҫng 5

Dùng ÿӇ khӣi ÿӝng lҥi hӋ thӕng ӣ tҫng 3

0ӛi thӫ tөc trên sӁ dùng các hàm nguyên thuӹ (request, indication, response,

confirm) ÿӇ tҥo thành các hàm cѫ bҧn cӫa mô hình OSI.

1.5 HӋꢀÿLӅu hành mҥng

ViӋc lӵa chӑn hӋꢀÿLӅu hành mҥng (NOS - Network Operating System) làm

QӅn tҧng cho mҥng tuǤ thuӝc vào kích cӥ cӫa mҥng hiӋn tҥi và sӵ phát triӇn trong

Wѭѫng lai, ngoài ra còn tuǤ thuӝc vào nhӳng ѭu ÿLӇm và nhѭӧc ÿLӇm cӫa tӯng hӋ

ÿLӅu hành.

0ӝt sӕ hӋꢀÿLӅu hành mҥng phә biӃn hiӋn nay:

· +ӋꢀÿLӅu hành mҥng UNIX: Ĉây là hӋꢀÿLӅu hành do các nhà khoa hӑc xây

Gӵng và ÿѭӧc dùng rҩt phә biӃn trong giӟi khoa hӑc, giáo dөc. HӋꢀÿLӅu hành

Pҥng UNIX là hӋꢀÿLӅu hành ÿa nhiӋm, ÿa ngѭӡi sӱ dөng, phөc vө cho truyӅn

thông tӕt. Nhѭӧc ÿLӇm cӫa nó là hiӋn nay có nhiӅu Version khác nhau, không

thӕng nhҩt gây khó khăn cho ngѭӡi sӱ dөng và là hӋꢀÿLӅu hành này phӭc tҥp.

· +ӋꢀÿLӅu hành mҥng Windows 2000: Ĉây là hӋꢀÿLӅu hành cӫa hãng Microsoft,

FǊng là hӋꢀÿLӅu hành ÿa nhiӋm, ÿa ngѭӡi sӱ dөng. Ĉѭӧc xây dӵng dӵa trên

công nghӋ cӫa hӋꢀÿLӅu hành Windows NT. Ĉһc ÿLӇm cӫa nó là tѭѫng ÿӕi dӉ

Vӱ dөng, hӛ trӧ mҥnh cho các phҫn mӅm WINDOWS. Windows 2000 có thӇ

- 13 -

liên kӃt tӕt vӟi máy chӫ Novell Netware, Unix. Tuy nhiên, ÿӇ chҥy có hiӋu

quҧ, Windows 2000 Server ÿòi hӓi cҩu hình máy tѭѫng ÿӕi mҥnh.

· +ӋꢀÿLӅu hành mҥng NetWare cӫa Novell: Ĉây là hӋꢀÿLӅu hành phә biӃn trên

thӃ giӟi trong thӡi gian cuӕi, nó có thӇ dùng cho các mҥng nhӓ (khoҧng tӯ 5-

25 máy tính) và cǊng có thӇ dùng cho các mҥng lӟn gӗm hàng trăm máy

tính. Netware là mӝt hӋꢀÿLӅu hành LAN dùng cho các máy tính theo chuҭn

Fӫa IBM hay các máy tính Apple Macintosh, chҥy trên hӋꢀÿLӅu hành MS-

DOS hoһc OS/2.

1.6 Mҥng Internet

1.6.1 Lӏch sӱ ra ÿӡi và phát triӇn

Vào nhӳng năm 60, Bӝ Quӕc phòng Mӻ cho triӇn khai khҭn trѭѫng mӝt

Pҥng lѭӟi thông tin vӟi yêu cҫu: NӃu nhѭ mӝt trҥm trung chuyӇn nào ÿó trong

Pҥng bӏ phá huӹ, toàn bӝ hӋ thӕng thông tin vүn phҧi làm viӋc bình thѭӡng... Cѫ

quan Nghiên cӭu Dӵ án Cao cҩp (ARPA - Advanced Research Projects Agency)

thuӝc Bӝ Quӕc phòng Mӻꢀÿѭӧc giao trách nhiӋm thӵc hiӋn viӋc nghiên cӭu kӻ thuұt

liên mҥng (internet) nhҵm ÿáp ӭng yêu cҫu trên. Ĉây là mҥng chuyӇn mҥch gói

(packet switching) ÿҫu tiên trên thӃ giӟi, lҩy tên là ARPAnet. Ban ÿҫu, ARPAnet

chӍ gӗm mӝt vài mҥng nhӓꢀÿѭӧc chӑn lӵa cӫa các trung tâm nghiên cӭu và phát

triӇn khoa hӑc. Giao thӭc truyӅn thông lúc bҩy giӡ là kiӇu ÿLӇm - ÿLӇm, rҩt chұm và

thѭӡng xuyên gây tҳc nghӁn trên mҥng. ĈӇ giҧi quyӃt vҩn ÿӅ này, vào năm 1974

Vinton G. Cerf và Robert O. Kahn ÿѭa ra ý tѭӣng thiӃt kӃ mӝt bӝ giao thӭc mҥng

Pӟi thuұn tiӋn hѫn, ÿó chính là tiӅn thân cӫa giao thӭc TCP/IP.

Tháng 09/1983, dѭӟi sӵ tài trӧ cӫa Bӝ Quӕc phòng Mӻ, Berkeley Software

Distribution ÿѭa ra bҧn Berkeley UNIX 4.2BSD có kӃt hӧp giao thӭc TCP/IP, biӃn

TCP/IP thành phѭѫng tiӋn kӃt nӕi các hӋ thӕng UNIX. Trên cѫ sӣꢀ ÿó, mҥng

ARPANӐT nhanh chóng lan rӝng và chuyӇn tӯ mҥng thӵc nghiӋm sang hoҥt ÿӝng

chính thӭc: nhiӅu trѭӡng ÿҥi hӑc, viӋn nghiên cӭu ghi tên gia nhұp ÿӇ trao ÿәi thông

tin. ĈӃn năm 1984, mҥng ARPANӐT ÿѭӧc chia thành hai nhóm mҥng nhӓ hѫn là

MILNET, dành cho quӕc phòng, và nhóm mҥng thӭ hai vүn gӑi là ARPANET,

dành cho nghiên cӭu và phát triӇn. Hai nhóm này vүn có mӕi liên hӋ trao ÿәi dӳ liӋu

Yӟi nhau qua giao thӭc TCP/IP và ÿѭӧc gӑi chung là Enternet.

0ҥng Internet ÿã và ÿang trӣ thành phѭѫng tiӋn trao ÿәi thông tin toàn cҫu, là

phѭѫng thӭc thông tin nhanh vӟi lѭu lѭӧng truyӅn tҧi dӳ liӋu rҩt lӟn. Thông qua

Internet mà các nhà nghiên cӭu khoa hӑc kӻ thuұt, các cѫ quan giáo dөc ÿào tҥo,

các nhà doanh nghiӋp... có thӇ trao ÿәi thông tin vӟi nhau, hoһc truy cұp thông tin

- 14 -

Fӫa nhau vӅ các công trình, các lƭnh vӵc nghiên cӭu mӟi nhҩt; vӅ các phѭѫng pháp,

hình thӭc giáo dөc và ÿào tҥo, vӅ các thông tin kinh tӃ, thӏ trѭӡng giá cҧ... mӝt cách

nhanh chóng, thuұn tiӋn và dӉ dàng.

1.6.2 Cҩu trúc cӫa mҥng Internet

0ҥng Internet không phҧi mӝt mҥng ÿѫn mà là bao gӗm nhiӅu mҥng con (sub-

network) ÿѭӧc kӃt nӕi vӟi nhau thông qua các cәng (gateway) nhѭ trên hình. Thuұt

ngӳ mҥng con ӣꢀÿây mang nghƭa mӝt ÿ˯n v͓ m̩ng hoàn ch͑nh trong hӋ thӕng mҥng

Oӟn. Mҥng con hoàn toàn có thӇ là mӝt mҥng WAN vӟi quy mô quӕc gia, và có khҧ

Qăng hoҥt ÿӝng ÿӝc lұp vӟi Internet. Do giao thӭc TCP/IP không phө thuӝc lӟp vұt

lý, các mҥng con có thӇ sӱ dөng nhӳng công nghӋ ghép nӕi khác nhau (nhѭ

Ӑthernet, X.25,...) mà vүn giao tiӃp ÿѭӧc vӟi nhau.

Gateway

groupOfName

s

groupOfName

s2

M¹ng 1

M¹ng 3

Gateway

groupOfName

M¹ng 4

s2

groupOfName

s

M¹ng 2

groupOfName

s2

M¹ng 5

Hình 1-7. Cҩu trúc cӫa mҥng Internet.

Các cәng ÿѭӧc dùng ÿӇ nӕi các mҥng con tҥo thành mӝt mҥng lӟn.

Có 2 cách kӃt nӕi vӟi Internet nhѭ sau :

· Máy con nӕi trong mҥng LAN (hay WAN) và mҥng này nӕi vӟi Internet

· Máy con nӕi ÿӃn mӝt trҥm cung cҩp dӏch vө Internet (Internet Service

Provider), thông qua ÿó kӃt nӕi vӟi Internet. Trong hình trên, ta có thӇ thҩy

các trҥm ISP lҥi kӃt nӕi vӟi Internet thông qua IAP (Internet Access

Provider). Mӝt IAP có thӇ làm luôn chӭc năng cӫa ISP nhѭng ngѭӧc lҥi thì

không.